Szkiełko i youtubowe oko

Ranking kanałów popularnonaukowych na YouTube.

Może kanały popularnonaukowe na YouTube nie mają takiego zasięgu jak te prowadzone przez najpopularniejszych youtuberów, lecz ich pozycja na YouTube jest mocna – szczególnie że dobrzy autorzy są łakomym kąskiem dla telewizji i niektórzy na dużym ekranie już zaistnieli. Dobry kanał popularyzujący naukę może być nie tylko rozrywką na poziomie, ale też pomocą w szkole. Z tym że nie każdy, który prezentuje się jako popularnonaukowy (co można wyczytać w jego opisie), takim jest. Poprosiliśmy więc fachowców od popularyzowania nauki w mediach, by obejrzeli wytypowane przez „Press” kanały, a następnie ocenili je w skali od 1 do 10 punktów według podanych kryteriów.

Spośród obecnych na YouTube wybraliśmy do oceny 20 kanałów, biorąc pod uwagę tematykę i aktualność kanału (brak nowego filmu w ciągu ostatniego pół roku dyskwalifikował kanał). Nie uwzględniliśmy kanałów lifestylowych, o rozwoju osobistym czy kanałów z tzw. ciekawostkami. Szczególnie te ostatnie, których autorzy chętnie określają się popularyzatorami nauki, stawiają bardziej na sensację, dodając jej naukowej otoczki.

Oceniając, jurorzy kierowali się myślą, że popularyzacja nauki to przekładanie na prostszy i atrakcyjny język (oraz obraz) zagadnień naukowych – od humanistyki po matematykę. Spośród 20 ocenianych kanałów 12 otrzymało od jury ponad 100 punktów. I te prezentujemy poniżej wraz z komentarzami jury. Jeżeli juror miał konflikt interesów w stosunku do któregoś z tych kanałów, wstrzymywał się od głosu, a my, licząc średnią z pozostałych punktów od jurorów, uwzględnialiśmy to. Musimy przyznać, że jury było zgodne w ocenach, a kanały, które odpadły, zyskały niskie noty.

Niech ten ranking będzie podpowiedzią dla wszystkich, którzy szukają jakościowych treści na YouTube.

Kryteria oceny

I/ Pomysł – ogólny sposób, w jaki autor postanowił popularyzować naukę/wiedzę na YouTube; pomysł na film i wybrana tematyka; prowadzący

II/ Jakość merytoryczna – treści, które kanał przekazuje, na jakim są poziomie merytorycznym, ile widz może się dowiedzieć, czy to rzeczywiście wartościowe informacje

III/ Realizacja – scenariusz filmów i jakość wykonania (obraz, dźwięk, specjalne efekty, lektor/prowadzący); czy filmy dobrze się ogląda, czy wciągają widza

IV/ Potencjał – potencjał społecznościowy (np. liczba subskrypcji, komentarze), ale też, czy kanał ma szansę się rozwijać, służyć jako pomoc naukowa, zaistnieć np. w telewizji bądź stać się częścią większego projektu popularyzującego naukę, przygotowywanego przez jakąś instytucję

Jury

Stanisław Czachorowski
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Biologii i Biotechnologii, także bloger naukowy i popularyzator nauki

Karolina Głowacka
Tok FM, dziennikarka, prowadzi m.in. „Radiową akademię nauk”

Margit Kossobudzka
„Gazeta Wyborcza”, dziennikarka medyczna i naukowa

Kazimierz Pasek
Burda Media, redaktor naczelny grupy Focus

Marcin Rotkiewicz
„Polityka”, zastępca kierownika działu naukowego

1. SciFun

8,1 pkt
I/8 II/8,4 III/7,4 IV/8,6
Autor: Dariusz Hoffmann; od 28 grudnia 2011

Dinozaur popularnonaukowego YouTube. Bogata tematyka, dużo eksperymentów. Sporo infografik i animacji. Naturalny talent, dowcip, charyzma, żartowanie „jutiubowo”, ale i z YouTube. Wiedza i zabawa wiedzą zachęcają do eksperymentowania. Świetny odcinek z balonami – to lubię, czyli nauka w praktyce. Nie przeszkadza nawet lekka siermiężność nagrania. Nie ma sztuczności. Prowadzący nie odciąga uwagi od tematu, ma potencjał, choć czasem razi jego lekceważący ton. Programy są nierówne i mają różną długość (lepsze są krótkie). Kanał podobny np. do „Nauka. To Lubię”, ale dynamiczniej i ciekawiej realizowany. Jeden z najnowszych odcinków, w którym autor na poważnie zmaga się z wyznawcami teorii płaskiej Ziemi, spowodował, że odłożyłam notatki do tej ankiety, otworzyłam chipsy i po prostu dobrze się bawiłam.

2. Polimaty

7,9 pkt
I/7,2 II/8,2 III/8,2 IV/8
Autor: Radosław Kotarski; od 2 sierpnia 2012

Klasyk gatunku. Jedni lubią, inni nie znoszą. Prowadzący – jedna z gwiazd YouTube i reklamy telewizyjnej. Kanał merytorycznie dobry, różnorodność tematów, prowadzący z autorytetem. Czasami sprawia wrażenie bycia młodszą kopią Bogusława Wołoszańskiego, ale nie traktuję tego jako istotny zarzut. Spore wrażenie na tle innych kanałów robi profesjonalizm realizacji (proszę dać się zaskoczyć, oglądając odcinek o tym, co słyszą głusi). Staranny zarówno pod względem merytorycznym, jak i prezentacji. Widać, że teraz nad kanałem pracuje zespół osób. Choć czasem mało w odcinkach życia.

3. Emce

7,6 pkt
I/7 II/7,2 III/8,4 IV/7,8
Autorzy: Huyen Pham i Marcin Nguyen; od 6 lutego 2014

Charakterystyczna prowadząca, YouTube to lubi! Ciekawie tłumaczy – opowiada ze swadą, naturalnie, no i jest kobietą, co rzadkie w polskich kanałach popularnonaukowych. Bardziej rozrywkowo niż naukowo. Praktyczne, codzienne tematy (oko, smak), własne wstawki filmowe, animacyjne ilustrujące temat. Eksperymenty z lustrem (odcinek „Jak zobaczyć niewidzialne”) – świetne! Fajne dla dorosłych, młodzieży i dzieci. W filmach powołuje się na wsparcie merytoryczne naukowca, książki itd. Bardzo duży rozstrzał tematów z jednej strony sprawia, że kanał jest ciekawy i urozmaicony, ale z drugiej naraża na błędy i  uproszczenia. W dwóch odcinkach zauważyłem ich kilka, np. mandryle nie są największym gatunkiem małp, brązowieniu jabłka nie zapobiega witamina C, a w odcinku o starzeniu się organizmów nie wspomniano o telomerazie.

4. Crazy Nauka

7,56 pkt
I/7,25 II/8,75 III/7,25 IV/7
Autorzy: Aleksandra i Piotr Stanisławscy od 18 października 2014

Nauka w 90 sekundach. Krótko, treściwie, praktyczne informacje, ciekawe animacje, pokazanie eksperymentów naukowych. Dobre! Przydałoby się więcej wigoru. Ciekawy wybór tematów, dostosowany do tego, co się dzieje – np. zjawisk przyrody. Wiem, że projekt się rozwija i prowadzący będą mieli dla niego więcej czasu. Mam nadzieję, że to się przełoży na jeszcze lepszą jakość.

5. Nauka. To Lubię

7,35 pkt
I/7 II/8,2 III/6,6 IV/7,6
Autor: Tomasz Rożek od 4 kwietnia 2013

Dziennikarski wyjadacz, fizyk, więc jakość merytoryczna zapewniona. Jako wyjście do pogłębienia tematu wybiera codzienne sytuacje. Krótko, aktualnie (smog, zanieczyszczenie powietrza, zima), praktycznie. Przydałoby się więcej werwy! Zdarza się złe nagłośnienie. Kanał przybliżający naukowe spojrzenie na otaczający świat, rzadziej zajmuje się najnowszymi dokonaniami czy ambitnymi tematami. Trudno to traktować jako zarzut, bo autor po prostu ma taki pomysł. Marzyłoby się u prowadzącego więcej spontaniczności.

6. Uwaga! Naukowy Bełkot

7,2 pkt
I/6,6 II/8,8 III/6,4 IV/7
Autor: Dawid Myśliwiec od 24 listopada 2014

Mocny punkt na youtubowej scenie popularyzacji nauki, bardzo dobra robota. Czuć, że autor wie, o czym mówi, a nie „naczytał się w internecie”. Głęboki research, słyszalne wykształcenie i autentyczność. Co odcinek – kawał wiedzy. Bardzo rozwinął się pod względem technicznym, nie boi się robić długich odcinków, stosując przydatny spis treści. To ciekawy zabieg: spis treści odcinka, informacja, w której minucie filmu poruszany jest konkretny temat. Zbyt długie wstępy, brakuje urozmaicenia odbioru, jest wiele trudnych dla odbiorców określeń. Program budzi jednak zaufanie. Ma potencjał. Warto skrócić.

7. Astrofaza

7,15 pkt
I/7 II/7,4 III/6,8 IV/7,4
Autor: Piotr Kosek od 16 września 2014

Dla głodnych kosmosu kosmiczne newsy. Plus odpowiedzi na pytania, praktyczne porady. Przede wszystkim dla zainteresowanych. Ale przyciąga uwagę. Od początku dobrze wymyślone grafiki, dźwięk, koszulki, regularność, portal, ramówka itd. Superprzemyślany pomysł na kanał na YouTube. Potencjał wysoki, bo autor dokładnie wie, co robi. Choć zbyt ekspresyjny prowadzący kradnie show. Przy całej tej poprawności i przemyśleniu projektu brakuje youtubowej, naturalnej osobowości u prowadzącego, która porwie na dłużej. Zdarzają się dłużyzny.

8. Z Głową w Gwiazdach

6,8 pkt
I/6,4 II/8,4 III/5,6 IV/6,8
Autor: Karol Wójcicki od 17 lutego 2014

Astronomia w najlepszym wydaniu. Dla fanów. Emocjonalny prowadzący. Osoby zainteresowane na pewno przyciąga; tych, którzy astronomią się nie interesują, raczej nie zaciekawi. Więcej znajdziemy zachwytu niż wyjaśnień naukowych. To jest kanał świetnie obeznanego z dziedziną fascynata, którego entuzjazm udziela się przez ekran. Po prostu się dzieli, a nie „robi” YouTube. Realizacja słaba, ale w tym modelu nie o to chodzi. Jeśli autor pokusi się o dodatkowe elementy, wróżę sukces i wykroczenie szeroko poza już zyskaną publiczność.

9. Eureka

6,1 pkt
I/5,4 II/6,8 III/6,6 IV/5,6
Autor: Marek Kamiński od 16 września 2015

Marek Kamiński wypada świetnie i kompetentnie, a całość sprawia wrażenie wręcz profesjonalnie realizowanej, choć bez szaleństw. Jest grafika, jest dźwięk, jest research; często to po prostu zbiór ciekawostek, ale zwykle pogłębionych. Pomysł jednak niewyróżniający się. Kanał nie porywa, bywa nudnawo. Dość przypadkowy zbiór tematów: od teorii spiskowych, przez ciekawostki, do fizyki. Przydałby się lepszy pomysł na to, o czym ma być ten program.

10. Piotr Marszałkowski

5,85 pkt
I/6 II/6,2 III/5,8 IV/5,4
Autor: Piotr Marszałkowski od 25 października 2011

Nauki społeczne i psychologia. Bardzo wąska działka, do tego niepewna, warto by było prezentowane treści osadzać wyraźniej w przeprowadzonych badaniach, teoriach itd. Realizacja się specjalnie nie rozwija, głównie opowieści prowadzącego. Można z tego wyciągnąć więcej. Nie podobają mi się pojawiające się wulgaryzmy i uwagi seksistowskie. To bardziej vlog niż kanał popularyzujący naukę. Kompetencje autora bywa, że budzą pewne wątpliwości.

11. Historia bez Cenzury

5,8 pkt
I/5,4 II/5,2 III/6,4 IV/6,2
Autorzy: Tomasz Okoń, Wojciech Drewniak od 6 grudnia 2013

To się ogląda, choć nieraz wstrząsa. Cecha charakterystyczna: kontrowersyjne skróty myślowe. Fakty w emocjonalnym sosie, bardziej show niż przekaz o historii, prowadzący nieraz na granicy szarży, ale to on trzyma całość. Język jest momentami niepotrzebnie prostacki. Przesadzony w „jajcarstwie”, ale wiem, że nastolatkom się podoba. Gdyby kanał stał się poważniejszy i bardziej niuansujący, pewnie straciłby część publiczności.

12. Łowcy Przygód Telewizja

5,55 pkt
I/5,2 II/5,8 III/6,4 IV/4,8
Autor: Marcin M. Drews od 10 marca 2014

„Dobra historia czai się na każdym kroku” – opowieści sensacyjne, często podrasowane dla nadania tajemniczego charakteru. Trochę mało naukowe, bardziej dokumentalno-historyczne. Ciekawy pomysł, ale dla wybranych. Dobry głos prowadzącego, przyjemnie się go słucha. Dobra realizacja. Często obraz dominuje nad treścią. Komentarz bywa sztywny, powielający utarte sformułowania.

Zapisz się na nasz newsletter i bądź na bieżąco z najświeższymi informacjami ze świata mediów i reklamy. Pressletter