Ostatni romantyk. Czy naprawdę nikt już nie potrzebuje dziennikarstwa Jacka Pałasińskiego?

Gdyby nie stan wojenny, Jacek Pałasiński byłby reżyserem. Przez zamach Jaruzelskiego został dziennikarzem. Jego pracy nikt już nie chce.

„Jan Paweł II nie żyje” – powiedział Grzegorz Miecugow. TVN długo pokazywał czarno-białe zdjęcie papieża. Grała żałobna muzyka.

Tej nocy Jacek Pałasiński jeszcze raz stanął przed kamerą, żeby opowiedzieć widzom o śmierci Ojca Świętego. Był zmęczony i przybity. „Możesz wyłączyć telefon” – usłyszał w domu od żony. „Papież już nie umrze”.

Miał 53 lata. Jak miał teraz żyć po papieżu?

POZA ANTENĄ

Zawsze przygotowany, mówi ze swadą, umie zaciekawić widza, lekko ironiczny, showmański trochę – to dziennikarskie znaki szczególne redaktora Jacka Pałasińskiego.

Katarzyna Kolenda-Zaleska: – Jest niesamowitym gawędziarzem, co jest zaletą w dziennikarstwie nadawanym na żywo. Z każdej historii potrafił zrobić opowieść. Ta łatwość opowiadania w połączeniu z jego ogromną wiedzą na dany temat sprawiała, że Jacka chciało się słuchać.

Andrzej Krajewski, były korespondent TVP w Waszyngtonie: – Dziennikarz telewizyjny musi być wyrazisty i Jacek Pałasiński taki był. Dlatego ludzie łatwo go rozpoznawali i zapamiętywali. A jeśli czasem bywał lekko showmański, to na pewno nigdy nie przekroczył granicy dobrego smaku.

Dobrochna Kędzierska-Truszczyńska (kiedyś reporterka i publicystka) uważa Pałasińskiego za jednego z mistrzów w dziennikarskim fachu. – Czuje temat i nieprawdopodobnie szanuje słowo. Powinien uczyć zawodu w szkołach dziennikarskich – ocenia jego warsztat.

Tomasz Królak, wiceszef Katolickiej Agencji Informacyjnej, jest bardziej krytyczny: – Jacek Pałasiński – jak wielu watykanistów – opowiadał o Kościele, jakby opisywał politykę, gospodarkę czy inną dziedzinę życia. Mówił głównie o sprawach personalnych, tarciach. Skupiał się na ludzkiej stronie instytucji, jakby zapominając, że Kościół ma też religijny, metafizyczny wymiar. Nie trzeba wcale odmawiać na antenie różańca, można to zrobić neutralnym językiem. I tego mi brakowało.

– Ale na pewno nie był dziennikarzem chałturnikiem. Żył tym, co mówił. Jak z rękawa rzucał nazwiskami, faktami – dodaje Królak.

Magdalena Wolińska-Riedi, watykanistka i wieloletnia korespondentka TVP w Rzymie, poznała osobiście Jacka Pałasińskiego w dniu śmierci Jana Pawła II. – Wypatrzył mnie w tłumie na placu Świętego Piotra. Wiedział od kogoś, że jestem mieszkanką Watykanu i poprosił o wypowiedź dla swojej stacji. To był mój debiut przed kamerą – wspomina Wolińska-Riedi, która studiowała wtedy na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim i była tłumaczką w Rocie Rzymskiej.

Jako dziennikarka spotykała go przelotnie: na beatyfikacji i kanonizacji Jana Pawła II. – Podobała mi się jego kompetencja merytoryczna, a jednocześnie ton głosu, gestykulacja, swada, z jaką mówił – dzięki temu potrafił wciągnąć widza w swoją opowieść i nawiązać z nim bezpośredni kontakt. Wiedział, kiedy trzeba mówić poważnie, a kiedy można powiedzieć coś żartobliwie.

Niektórzy widzowie pamiętają, jak zaklął na antenie. Gdy w 2011 roku Japonię nawiedziło tsunami, chciał przybliżyć jej geografię. „Hokkaido, Honsiu, Sikoku, Kiusiu” – wymieniał wielkie japońskie wyspy. Tylko że realizator pokazał niewłaściwą mapę. Wybiło go to z rytmu. „Po ch… ta mapa!” – zirytował się. Myślał, że jest już poza anteną.

HANUSZKIEWICZ ZUPĘ PRZYNOSI

– Chciał pan być aktorem? – pytam Pałasińskiego, bo skończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie.

– Ja byłem aktorem i reżyserem – odpowiada. Prowadził studencki teatr. Z przedstawieniami jeździł na Festiwal Artystyczny Młodzieży Akademickiej „FAMA” do Świnoujścia. W 1980 roku pojechał ze swoim studenckim rokiem na festiwal teatralny do Berlina Zachodniego – oglądali głównie spektakle offowe.

Rocznik 1952. Od podstawówki rozmiłowany w książkach, sztuce, zwłaszcza w teatrze. – Moje pokolenie dorastało w szarej peerelowskiej rzeczywistości. Ucieczki w lepszy świat szukaliśmy w literaturze, muzeach, filmie, spektaklach – opowiada o powodach swoich fascynacji.

Wszędzie, gdzie jest, zakłada teatr: w domu kultury w Warszawie, w klubie studenckim. Pisze scenariusze, reżyseruje, gra. Od klasy drugiej licealnej na lekcje chodzi w poniedziałki – teatr ma wtedy wolne. W pozostałe dni zarywa szkołę, bo statystuje w Teatrze Narodowym. – Trzeba było nosić szatę za królem albo halabardę – wspomina szkolne czasy.

Nie jest zdziwiony, gdy na maturze oblewa matematykę. Zaskoczony jest, że nie zdał egzaminów wstępnych na polonistykę. – Dziś Bogu dziękuję, że się nie dostałem – mówi. Uważa, że to przez jego niechęć do sztampy: zamiast opowiadać o wielkich polskich romantykach, zaczął mówić o utworach Fryderyka Schillera. – A komisja uznała, że nie znam Mickiewicza i Słowackiego.

Teatrologiczne studia dobrze wspomina. Uczyli go najwięksi znawcy teatru: Zbigniew Raszewski, Jerzy Koenig, Marta Fik. – Część profesorów należała do PZPR, ale to oni wpoili nam nowoczesny patriotyzm. Powtarzali, że nasze studia mnóstwo kosztują i że musimy to oddać społeczeństwu. Uważali, że powołaniem inteligenta jest służba społeczna – opowiada.

Na roku są z nim Tomasz Raczek i Marek Chimiak (opozycjonista, jako pierwszy odmówi przyjęcia orderu od prezydenta Lecha Kaczyńskiego, odbierze go potem od Bronisława Komorowskiego). Rok niżej studiuje Andrzej Morozowski.

– Trzeba było studiować, studiować, studiować. To była cięższa praca niż w kopalni uranu na Kołymie – Pałasiński po swojemu obrazuje studenckie lata. Musiał zrobić sobie przerwę: ożenił się, urodziły mu się dzieci.

Zaraz po studiach magister wiedzy o teatrze Jacek Pałasiński zostaje asystentem literackim Adama Hanuszkiewicza, dyrektora Teatru Narodowego. Hanuszkiewicz posadę objął po Kazimierzu Dejmku: ekipa Władysława Gomułki wyrzuciła go za wystawienie „Dziadów”, bo inscenizację uznano za antyradziecką. Inteligencka Warszawa wypominała to Hanuszkiewiczowi.

– Politycznie staliśmy po przeciwnych stronach – opowiada Pałasiński. – Poróżniłem się z nim, gdy na początku stanu wojennego powiedział, że wierzy w honor polskiego oficera.

– Ale zachowywał się przyzwoicie – kontynuuje opowieść o Hanuszkiewiczu. Pamięta, że przyłączył się potem do bojkotu reżimowych mediów.

Pamięta też osobisty szczegół: rozchorował się, dostał gorączki. Ktoś dzwoni do drzwi: Hanuszkiewicz przyniósł mu garnek zupy, którą ugotowała Zofia Kucówna, jego ówczesna żona.

Zarobki w teatrze są takie sobie, a Pałasiński ma rodzinę. Żeby dorobić, para się dziennikarstwem.

JAZDA Z MASZYNISTĄ

Jako 17-latek zadebiutował w darmowym piśmie „Scena”. Potem współpracował z działem zagranicznym „Sztandaru Młodych”. Informacje o świecie brał z radia, telewizji i obcych gazet. Znał angielski i włoski, a w Empiku w drewnianych uchwytach wisiały: „Newsweek”, „Guardian”, „L’Espresso”, „L’Unità”, „Corriere della Sera”.

Któregoś dnia odważył się wejść do redakcji „Polityki”. W zawalonym papierami pokoju siedzieli Jerzy Urban, Zygmunt Szeliga (zajmował się sprawami gospodarczymi) i Dariusz Fikus. Teksty poprawiali mu Szeliga z Fikusem. – Wskazywali błędy, stawiali wymagania – wspomina.

Wpadł na pomysł reportażu o polskich kolejach: w latach 70. większość linii pochodziła z czasu zaborów. Jeździł w przedziałach z kierownikiem pociągu i w lokomotywie z maszynistą. Dostał potem nagrodę za najlepszy tekst w numerze. Drukowała go „Kultura” – ta sama, w której reportaże pisał Ryszard

Aż tu w 1980 roku ktoś polecił go włoskiej agencji Quotidiani Associati: 18 prowincjonalnych gazet, m.in. z Genui, Wenecji, Neapolu i Sycylii, które z oszczędności redagowały wspólnie dział zagraniczny. Materiały przysyłali korespondenci, z Warszawy nadawał Jacek Pałasiński.

Miał o czym pisać: Solidarność, strajki, kolejki przed sklepami, strach przed sowiecką interwencją, śmierć i pogrzeb prymasa Wyszyńskiego.

***

To tylko fragment tekstu Stanisława Zasady. Pochodzi on z najnowszego numeru „Press”. Przeczytaj go w całości w magazynie.

„Press” do nabycia w dobrych salonach prasowych lub online (wydanie drukowane lub e-wydanie) na e-sklep.press.pl.

Czytaj też: Nowy "Press": Dziedzic i symetryści, także Kolanko, Pałasiński, Zielke oraz neuro a typowi

Stanisław Zasada