Kto odwołuje prezesa Radia Szczecin? To decyzje Rady Mediów Narodowych, a tam jest PiS

Radio Szczecin jako jedna z 17 rozgłośni regionalnych Polskiego Radia jest jednoosobową spółką Skarbu Państwa na własnym rachunku ekonomicznym, ale ewentualne dymisje jej zarządu proponuje i zatwierdza Rada Mediów Narodowych, gdzie większość ma PiS. Jakiekolwiek decyzje kadrowe nie muszą mieć nic wspólnego z tradycyjnie pojętym dobrem biznesowym spółki.

Po tragedii 16-letniego syna posłanki Magdaleny Filiks powszechne jest oczekiwanie dymisji kierownictwa skompromitowanej szczecińskiej rozgłośni. Na czele Radia Szczecin stoi jednoosobowy zarząd - prezes Wojciech Włodarski, a redaktorem naczelnym jest właśnie Tomasz Duklanowski, autor materiału, w którym ujawniono dane umożliwiające identyfikację ofiary pedofila. Rozgłośnie regionalne Polskiego Radia to jednak dość osobliwa forma jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, ich zarządy powołuje Rada Mediów Narodowych, a oferta programowa podlega ocenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Czytaj też: Zarząd Radia Szczecin wydaje oświadczenie w sprawie materiału o 16-letnim Mikołaju

Obecną sytuację prawną tych stacji określają w największej mierze uchwalona w 1992 roku Ustawa o radiofonii i telewizji (tutaj ujednolicony tekst ustawy) oraz Ustawa o Radzie Mediów Narodowych z 2016 roku (pod tym linkiem tekst ujednolicony ustawy)

Zgodnie z art. 26 pkt. 3 Ustawy o radiofonii i telewizji "Radiofonię publiczną tworzą: 1) spółka „Polskie Radio – Spółka Akcyjna”, zawiązana w celu tworzenia i rozpowszechniania ogólnokrajowych programów radiowych i programów dla odbiorców za granicą; 2) spółki zawiązane w celu tworzenia i rozpowszechniania regionalnych programów radiowych, zwane dalej „spółkami radiofonii regionalnej”.

Rozgłośni regionalnych w Polsce jest 17, z siedzibami w każdym mieście wojewódzkim, a dodatkowo w Koszalinie (niektóre spółki regionalne prowadzą też anteny miejskie - np. Radio Wrocław ma dodatkowo Radio RAM, a w Poznaniu MC Radio). To stacje z długą tradycją. W przedwojennym Polskim Radiu działało osiem rozgłośni regionalnych uruchamianych w latach 1927–1938 kolejno w Krakowie, Poznaniu, Katowicach, Wilnie, we Lwowie i w Łodzi, w Toruniu i Baranowiczach.

Czytaj też: Protest polskiego środowiska dziennikarskiego po śmierci Mikołaja Filiksa. Już 200 podpisów, aktualna lista

W myśl art. 21 pkt. 2. Ustawy o radiofonii o telewizji "Programy i inne usługi jednostek publicznej radiofonii i telewizji w ramach jej misji publicznej powinny m.in. "kierować się odpowiedzialnością za słowo i dbać o dobre imię publicznej radiofonii i telewizji", "rzetelnie ukazywać całą różnorodność wydarzeń i zjawisk w kraju i za granicą", "sprzyjać swobodnemu kształtowaniu się poglądów obywateli oraz formowaniu się opinii publicznej", ale także "respektować chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmując uniwersalne zasady etyki" i "służyć umacnianiu rodziny". Sposób realizacji misji publicznej oraz szczegółowy zakres powinności wynikających z misji określają karty powinności. Taką kartę każda spółka uzgadnia z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji - opracowuje też roczne plany programowo-finansowe przedsięwzięć w niej określonych.

Warto zauważyć, że zgodnie z art. 22 Ustawy o radiofonii i telewizji "Jednostki publicznej radiofonii i telewizji umożliwiają naczelnym organom państwowym bezpośrednią prezentację oraz wyjaśnianie polityki państwa". A w art. 23 dodano też, że: "Jednostki publicznej radiofonii i telewizji stwarzają partiom politycznym możliwość przedstawienia stanowiska w węzłowych sprawach publicznych".

By w rozgłośniach regionalnych PR misję tę wypełniać, państwo dotuje ją niemałymi pieniędzmi. W 2023 roku Polskie Radio i rozgłośnie regionalne dostaną z abonamentu po około 150,9 mln zł, a z tytułu rekompensat odpowiednio 186,9 mln zł i 165,2 mln zł. Rozgłośnie regionalne na koniec 2020 roku posiadały aktywa w wysokości prawie 258,5 mln zł. Ich przychody ze sprzedaży wynoszą rocznie ok. 300 mln zł. Jeszcze w 2021 roku Jarosław Sellin, sekretarz stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ujawnił, że "w rozgłośniach regionalnych pracuje ponad 1500 osób".

Czytaj też: Prezydent Opola apeluje o bojkot TVP po sprawie z 16-letnim Mikołajem. "Szczujnia"

Gdy w połowie 2021 roku Sellin przedstawiał w Sejmie sytuację spółek regionalnych Polskiego Radia, tłumaczył, że "minister skarbu Państwa wykonuje prawo głosu z akcji spółek publicznej radiofonii, działając jako najwyższy organ spółki, czyli walne zgromadzenie. Walne zgromadzenie nie może wydawać zarządowi spółki wiążących poleceń, jeżeli dotyczą one prowadzenia spraw spółki, co zostało zastrzeżone do kompetencji zarządu. Zarząd odpowiada za kwestie programowe" - zauważył.

W skrócie, stacja z prezesem i naczelnym w całości ponosi odpowiedzialność za program i treści na antenie.

Pośrednio część odpowiedzialności - nie w sensie prawnym, a jedynie etycznym - za program spada na Radę Mediów Narodowych (skład RMN tutaj), bo to właśnie Rada wskazuje kierownictwo rozgłośni regionalnych.

Skład Rady Mediów Narodowych jest następujący:

• Krzysztof Czabański,
• Piotr Babinetz,
• Joanna Lichocka,
• Robert Kwiatkowski,
• Marek Rutka.

Troje pierwszych członków to byli lub obecni parlamentarzyści PiS.

Zgodnie z pełnym brzmieniem art. 2 pkt 1 Ustawy o Radzie Mediów Narodowych "Rada jest organem właściwym w sprawach powoływania i odwoływania składów osobowych organów jednostek publicznej radiofonii i telewizji oraz Polskiej Agencji Prasowej, zwanych dalej »spółkami« oraz w innych sprawach określonych w ustawie”. W każdej regionalnej rozgłośni publicznej jest też trzyosobowa rada nadzorcza, którą również powołuje RMN. Rada nadzorcza może jedynie zawiesić prezesa w pełnieniu obowiązków.

W rozgłośniach regionalnych Polskiego Radia działają też rady programowe. Ich kadencja trwa cztery lata, po której każdorazowo Rada Mediów Narodowych zaprasza organizacje społeczne do "rekomendowania osób legitymujących się dorobkiem i doświadczeniem w sferze kultury i mediów, jako kandydatów do rad programowych w następujących spółkach publicznej radiofonii i telewizji". Rady liczą 15 członków, 10 z nich reprezentuje ugrupowania parlamentarne, a pozostałych 5 powołuje się z grona osób z tzw. dorobkiem.

Rada jest organem opiniodawczo-doradczym spółki w sprawach programowych i według standardowych regulaminów "ocenia sposób realizacji ustawowych zadań nadawcy publicznego, przy uwzględnieniu, że programy publicznej radiofonii powinny kierować się odpowiedzialnością za słowo i dbać o dobre imię publicznej radiofonii". W Radzie programowej Radia Szczecin zasiadają Marek Rudnicki (przewodniczący), Mariusz Brzostek (wiceprzewodniczący), Małgorzata Kosztyła, Sebastian Bednarski, Ewa Chmielewska, Wojciech Dorżynkiewicz, Shivan Fate, Witold Jabłoński, Marcin Janikowski, Przemysław Kabata, Dorota Kalinowska, Krzysztof Romianowski, Katarzyna Stróżyk, Witold Witkowski i Marcin Wypchło.

Jak w niedzielę informowali nas niektórzy członkowie rady, decyzję co do jakichkolwiek decyzji i kroków kadrowych pozostawiają prezesowi Radia Szczecin.

(MAT, 08.03.2023)