IWP przedstawia wzór zastrzeżenia dotyczącego wykorzystywania treści prasowych przez AI

Izba Wydawców Prasy przygotowała wzór zastrzeżenia dotyczącego wykorzystywania treści prasowych przez algorytmy AI. Jeżeli masowe korzystanie z treści wydawców nie zostanie ograniczone, to wytrenowane na dziennikarskiej twórczości modele AI wkrótce zastąpią publikacje prasowe.

Chodzi o zastrzeżenie dotyczące tzw. text and data mining, czyli eksploracji tekstów i danych metodami automatycznymi lub półautomatycznymi w celu znalezienia nowych wzorców, trendów i prawidłowości statystycznych.

Okrojona ochrona praw wydawców

Metoda TDM jest stosowana w nauce, biznesie, a dziś także w trenowaniu sztucznej inteligencji. Według nowelizacji ustawy o prawie autorskim możliwe jest użycie treści chronionych prawem autorskim w celach komercyjnych, jeśli tylko ich właściciel nie wycofał na to zgody poprzez zamieszczenie stosownej informacji. Jak przestrzega prezes IWP Marek Frąckowiak, brak odpowiedniego zastrzeżenia dotyczącego eksploracji tekstów i danych to prosta droga do daleko idącego wykorzystywania treści prasowych przez AI.

Czytaj też: Korektę w "Dzienniku Gazecie Prawnej" wspomaga sztuczna inteligencja

– Ustawa implementująca dyrektywę DSM co prawda przyznaje wydawcom prawa pokrewne do ich publikacji, ale jednocześnie przewiduje nowe wyjątki dotyczące tych praw. To sprawia, że ochrona praw wydawców jest znacznie bardziej okrojona niż w przypadku producentów innych treści. Dlatego chcemy wypełnić tę lukę – mówi Marek Frąckowiak.

Jak podkreśla IWP w wiadomości rozesłanej do wydawców, uzupełnienie regulaminów serwisów internetowych o zastrzeżenie dotyczące eksploracji tekstów i danych jest konieczne, szczególnie wobec rozwoju systemów AI trenujących na treściach prasowych. "W przeciwnym razie masowe korzystanie z treści prasowych nie zostanie ograniczone, a wytrenowane na dziennikarskiej twórczości modele AI wkrótce zastąpią potrzebę wykorzystywania publikacji prasowych. Wprowadzenie zastrzeżenia daje szanse na realizację bardziej pozytywnego scenariusza, w którym korzystanie z publikacji prasowych będzie odpowiednio i odpłatnie licencjonowane" – napisano do wydawców.

Szczegółowa informacja o zastrzeżeniu

Treść przygotowanej przez IWP noty wydawniczej brzmi:

"Dokonywanie zwielokrotnień w celu eksploracji tekstu i danych, w tym systematyczne pobieranie treści, danych lub informacji ze strony internetowej/ze stron internetowych [domeny:.....] i publikacji pt. [tytuły] przy użyciu oprogramowania lub innego zautomatyzowanego systemu ("screen scraping"/"web scraping") lub w inny sposób, w szczególności do szkolenia systemów uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji (AI), bez wyraźnej zgody [nazwa wydawcy] jest niedozwolone.
Zastrzeżenie to nie ma zastosowania do sytuacji, w których treści, dane lub informacje są wykorzystywane w celu ułatwienia ich wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe. Szczegółowe informacje na temat zastrzeżenia dostępne są [link do lokalizacji]"

Czytaj też: AI z efektem WOW. O niesamowitej pomocy w researchu – nie tylko dziennikarskim

IWP rekomenduje, by szczegółowa informacja o zastrzeżeniu miała następującą treść:

"[Nazwa i dane wydawcy] zastrzega, iż nie wyraża zgody na dokonywanie zwielokrotnień w celu eksploracji tekstu i danych, w tym na systematyczne pobieranie treści, danych lub informacji z publikacji prasowych, w tym ze stron internetowych [domeny:.....]/aplikacji mobilnych [dane]/ tytułów prasowych [tytuły], w tym ich elektronicznych wersji, przy użyciu oprogramowania lub innego zautomatyzowanego systemu ("screen scraping"/"web scraping") lub w inny sposób, w szczególności do szkolenia systemów uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji (AI).
Zastrzeżenie obejmuje wszelkiego rodzaju materiały i informacje, w szczególności utwory literackie, materiały prasowe w rozumieniu Art. 7 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1914), zdjęcia, grafiki, materiały wizualne, audiowizualne i dźwiękowe, w tym podcasty.
Zastrzeżenie to nie ma zastosowania do zwielokrotnień dokonywanych do celów badań naukowych przez instytucje dziedzictwa kulturowego, a także podmioty, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 4–8 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. Poz. 1571, 1871, 1897), zgodnie z art. 262 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn. Dz.U. z 2025 r. poz. 24), a także do sytuacji, w których treści, dane lub informacje są wykorzystywane w celu ułatwienia ich wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe (w celu ustalenia ich pozycjonowania).
Niniejsze zastrzeżenie stanowi wyraźne zastrzeżenie przez podmiot uprawniony, o którym mowa w art. 4 ust. 3 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (Dz.U.UE L. 130/92), a także w rozumieniu przepisów implementujących tę dyrektywę do krajowych porządków prawnych państw członkowskich UE, w tym art. 263 ust. 1 i 2 polskiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych."

Niektórzy polscy wydawcy już od dawna zamieszczają w swoich serwisach internetowych zastrzeżenie dotyczące eksploracji tekstu i danych. Takie rozwiązania stosują m.in. serwisy wydawnictwa RASP oraz mediów należących do Grupy Agora.

To nie pierwszy raz, gdy IWP przedstawia propozycję noty wydawniczej. W 2015 roku organizacja sporządziła regulamin korzystania z artykułów prasowych – miało to na celu ochronę praw autorskich wydawców do własnych treści.

Czytaj też: Pułapki aktywizmu. Media odchodzą od informowania na rzecz tłumaczenia

(MZD, 16.02.2025)