Prokurator w Zakopanem nie wie, że tajemnicę dziennikarską może uchylić tylko sąd

Prokuratura chciała od redakcji "Tygodnika Podhalańskiego" (Zakopiańskie Towarzystwo Gospodarcze) zdjęć tęczowej flagi powieszonej na krzyżu na Giewoncie. Było to dla niej tak ważne postępowanie, że posunęła się do zwolnienia dziennikarzy z tajemnicy dziennikarskiej, choć nie jest do tego władna.

Prokuratura Rejonowa w Zakopanem prowadziła dochodzenie w sprawie obrazy uczuć religijnych "poprzez umieszczenie w dniu 14 sierpnia 2020 roku na krzyżu na Giewoncie w Tatrach Zachodnich tęczowej flagi". 5 listopada śledczy zażądali od wydawcy "Tygodnika Podhalańskiego" zdjęć flagi (w oryginalnym formacie i rozdzielczości) opublikowanych na stronie internetowej pisma. Poinformowali też, że prokurator postanowił zwolnić redakcję z tajemnicy dziennikarskiej.

"Prokurator X - tak go nazwijmy, żeby nie przylgnęło do niego, że to ten od tęczy - tak się zapędził, że nie tylko żąda od nas wydania zdjęć tęczy z Giewontu, ale zwalnia nas przy tym z zachowania tajemnicy zawodowej. Niewtajemniczonym warto wyjaśnić, że tajemnica dziennikarska to wartość, za którą każdy prawdziwy dziennikarz prędzej pójdzie siedzieć, niż ją ujawni" - napisał w felietonie zamieszczonym na 24tp.pl wydawca tytułu Jerzy Jurecki.

Wydawnictwo złożyło do sądu zażalenie na decyzję prokuratury i wniosło o uchylenie jej postanowienia w całości. Jak zaznaczono w uzasadnieniu, decyzja o zwolnieniu z tajemnicy dziennikarskiej należy do kompetencji sądu, a nie prokuratury. Ponadto, zdaniem prawników spółki, prokurator nie wykazał, aby zachodziły okoliczności uzasadniające zwolnienie z tajemnicy. Wydawnictwo zaznacza także, że fotografie, których żąda prokuratura, są jawne i opublikowane na stronie, nie ma zatem powodu, by prokuratura musiała mieć oryginalne pliki.

"Przyjąć należy, że pozyskanie fotografii w formie elektronicznej może posłużyć do wykonania analizy informatycznej plików fotografii w celu ewentualnego ustalenia osoby, która fotografie wykonała. Tymczasem (...) zwolnienie dziennikarza od obowiązku zachowania tajemnicy nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również identyfikację osób udzielających informacji opublikowanych lub przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych" - podkreślono w zażaleniu.

30 listopada prokuratura umorzyła postępowanie z uwagi na brak znamion czynu zabronionego. Postanowienie nie jest prawomocne, przysługuje do niego zażalenie.

Jurecki przypomina, że bywały już wcześniej sytuacje, kiedy prokuratura chciała zwolnić "TP" z tajemnicy dziennikarskiej. Jako wydawca zawsze odmawiał. - Po raz pierwszy odwołaliśmy się do sądu. Trzeba dmuchać na zimne – mówi Jurecki.

- Prokuratura może wystąpić do sądu o zwolnienie z tajemnicy dziennikarskiej, ale nie ma prawa podejmować takiej decyzji – komentuje Bogusław Chrabota, prezes Izby Wydawców Prasy i redaktor naczelny "Rzeczpospolitej". 

- Trudno mi sobie wyobrazić ważniejszą dla dziennikarza rzecz niż ochrona źródeł – mówi Bartosz Węglarczyk, redaktor naczelny Onetu. - Wywieszenie tęczowej flagi na Giewoncie nie zagraża bezpieczeństwu państwa i życiu obywateli Polski czy innych krajów. Nie widzę powodów, żeby ujawniać tu jakiekolwiek nazwiska. To nieprawdopodobna strata czasu policji, prokuratury i wydawanie publicznych pieniędzy – mówi Węglarczyk.

Jerzy Naumann, adwokat specjalizujący się w prawie prasowym, mówi, że tajemnica dziennikarska to paradoksalnie przywilej i obowiązek dziennikarza. - Z punktu widzenia wykonywania zawodu jest to narzędzie niezbędne: docieranie do różnych informacji i źródeł wymaga, żeby źródła miały poczucie bezpieczeństwa w kontakcie z przedstawicielami prasy. Z drugiej strony to przywilej: dziennikarz wykonujący obowiązki może czuć się całkowicie bezpieczny, bo nikt z zewnątrz, zwłaszcza z organów państwa, nie będzie ingerował w jego działalność zawodową – mówi prawnik.

Mecenas Naumann podkreśla, że uchylenie tajemnicy dziennikarskiej nie leży w kompetencjach prokuratury. Zwraca też uwagę, że dyskusja nad zwolnieniem z tajemnicy mogłaby się odbywać wyłącznie w przypadku spraw najwyższej wagi, związanych z terroryzmem czy masowymi zabójstwami. - To sytuacje krańcowe, kiedy pojawia się dylemat: czy większej ochrony wymaga dobro dziennikarskie, czy dobro ofiar, społeczności. Nie ma jednak mowy o tym, żeby organy ścigania czyniły sobie agentów wolontariuszy z dziennikarzy – dodaje Naumann.

(JSX, 04.12.2020)