We wtorek poznamy laureatów Grand Press 2020

W tym roku do konkursu Grand Press zgłoszono aż 942 materiały, z których jury nominowało 55. Zwycięzców w poszczególnych kategoriach oraz Dziennikarza Roku poznamy już we wtorek.

Od 6 do 20 listopada 15-osobowe jury Grand Press w składzie: Andrzej Andrysiak („Gazeta Radomszczańska”), Katarzyna Buszkowska („Press”), Roman Czejarek (Polskie Radio), Mariusz Janicki („Polityka”), Marcin Kowalczyk („Dziennik Łódzki”), Dominika Kozłowska („Znak”), Paweł Ławiński (Onet), Bianka Mikołajewska (OKO.press), Edward Miszczak (TVN), Andrzej Skworz („Press”), Radosław Sławiński (Polsat), Aleksandra Sobczak („Gazeta Wyborcza”), Tadeusz Sołtys (RMF FM), Marek Twaróg („Dziennik Zachodni”) oraz Agnieszka Wiśniewska (Krytykapolityczna.pl) zapoznawało się z pracami zgłoszonymi do konkursu.

Prezentujemy wszystkich nominowanych (w kolejności alfabetycznej) w poszczególnych kategoriach: 

News

1. „Mamy pakiety Sasina” – Wojciech Czuchnowski („Gazeta Wyborcza”) 

Bez pieczęci i znaków wodnych – tak wyglądały składowane w magazynie pocztowym w Łodzi pakiety wyborcze, wydrukowane na polecenie ministra Jacka Sasina. Dziennikarz ujawnił, że ukrywane przed całym światem karty do głosowania z łatwością można było wynieść z magazynu. 

2. „Haracz na władzę” – Anna Dąbrowska („Polityka”) 

Ponad 2 mln zł przekazali w kampanii wyborczej na PiS ludzie z zarządów państwowych spółek lub z nimi powiązani. 

3. „Głosowanie tylko korespondencyjne, lokale wyborcze zamknięte! PiS szykuje rewolucję na 10 maja” – Patryk Michalski, Paweł Balinowski (RMF FM) 

Dziennikarz ujawnił, że Prawo i Sprawiedliwość zdecydowało, że składa poprawkę do kodeksu wyborczego, zgodnie z którą wybory 10 maja będzie można przeprowadzić wyłącznie korespondencyjnie. 

4. „Wybory, których nie było, kosztowały Pocztę Polską blisko 70 milionów. Ujawniamy dokumenty” – Szymon Jadczak (Tvn24.pl) 

Dziennikarz dotarł do faktur, z których wynika, że organizacja wyborów, które się nie odbyły, kosztowała Pocztę Polską niemal 70 mln zł, z czego 26 mln od razu zapłacono kontrahentom. 

5. Cykl: „Ostre zęby w sztabie Andrzeja Dudy” – Kacper Sulowski („Gazeta Wyborcza”)

Rozwieszała plakaty ośmieszające jednego z kandydatów na burmistrza Milanówka, miała ugryźć w rękę jednego z mieszkańców i razem z mężem napisała prześmiewczy wierszyk uderzający w PiS – szczegóły z życia Jolanty Turczynowicz-Kieryłło odsłoniły inną twarz szefowej kampanii Andrzeja Dudy. 

6. „Krajowa Rada Swoich. »Wyborcza« ujawnia listę poparcia do nowej KRS” – Wojciech Czuchnowski, Ewa Ivanova, Łukasz Woźnicki („Gazeta Wyborcza”) 

Władza wbrew wyrokowi nie chciała ujawnić list poparcia sędziów wybranych do nowej Krajowej Rady Sądownictwa, bo – jak wynika z ujawnionej przez gazetę jednej z takich list – podpisy zbierano wśród tych sędziów, którzy sami awansowali za rządów Prawa i Sprawiedliwości lub dostali obietnicę takiego awansu.

Dziennikarstwo śledcze

1. Cykl: „Zdemaskowani”, „Respiratory od handlarza bronią”, „Lewe respiratory pod osłoną służb” – Wojciech Czuchnowski, Judyta Watoła, Jacek Brzuszkiewicz („Gazeta Wyborcza”)

Przepłacając i nie sprawdzając jakości, Ministerstwo Zdrowia kupiło bezwartościowe maseczki ochronne za ponad 5 mln zł od firmy kierowanej przez instruktora narciarskiego, przyjaciela rodziny ministra zdrowia Łukasza Szumowskiego. Z kolei firma należąca do byłego handlarza bronią dostała kontrakt na ponad 200 mln zł na zakup respiratorów. 

2. „Giełda kryptowalut i milionowa łapówka” – Michał Fuja, Patryk Szczepaniak („Superwizjer TVN”)

Autorzy ujawnili, w jaki sposób kryptowaluty są wykorzystywane do prania brudnych pieniędzy i służą przestępcom do ukrywania majątków. W trakcie śledztwa ludzie związani z tym biznesem w zamian za odstąpienie od przygotowywania materiału mieli proponować dziennikarzom milion złotych łapówki.

3. Cykl: „Bezużyteczne maseczki dla KGHM”, „Maseczki, które przyleciały antonowem z Chin, mają lewy certyfikat. Nie wiadomo, czy chronią”, „W antonowie przyleciały jednorazowe maseczki, za które pośrednik dostał 8 zł od sztuki. To spółka byłego oficera WSI”, „Nowe fakty operacji »Antonow«. To premier Morawiecki zlecił kupno masek, które okazały się bezużyteczne”, „Kłamstwo za miliony. Afera z maseczkami od KGHM coraz większa”, „To Agencja Wywiadu stała za kupnem milionów bezużytecznych maseczek przywiezionych antonowem” – Jacek Harłukowicz („Gazeta Wyborcza”)

Koncern miedziowy na polecenie Kancelarii Premiera sprowadził z Chin maseczki, które – jak ujawnił dziennikarz – nie miały żadnych certyfikatów jakości. W dodatku kontrolowany przez rząd KGHM przepłacił za nie czterokrotnie. 

4. Cykl: „Bez winy…”, „Bez winy – kolejne fakty” – Paweł Kaźmierczak („Alarm!” TVP 1) 

Jarosław Sosnowski zostaje oskarżony i skazany na 25 lat więzienia za zabójstwo kobiety przed dyskoteką w Lądku. Dziennikarz ujawnia, że nie było wystarczających dowodów, by go skazać, dociera do byłych policjantów biorących udział w zatrzymaniu mówiących o „zleceniu z góry”, a także do świadków, którzy wskazują winnych, w tym syna prokuratorki. 

5. Cykl: „Jak Wirtualna Polska promuje Ziobrę. »Łączy nas z Ministerstwem Sprawiedliwości wiele interesów«”, „Ujawniamy skalę promocji resortu Ziobry w Wirtualnej Polsce. Była ogromna” – Sebastian Klauziński (OKO.press) 

Teksty promujące Ministerstwo Sprawiedliwości i przychylne dla spółek skarbu państwa, podpisane nazwiskiem fikcyjnych dziennikarzy oraz konsultowanie artykułów z żoną Zbigniewa Ziobry – były wynikiem „wspólnych interesów” portalu Wirtualna Polska i resortu sprawiedliwości. Dziennikarz dotarł do relacji dziennikarzy potwierdzających, że na jednym ze spotkań redakcyjnych o współpracy z ministerstwem otwarcie mówił ówczesny redaktor naczelny portalu Tomasz Machała. 

6. Cykl: „Jak to się robiło w diecezji kaliskiej”, cz. I i II – Zbigniew Nosowski (Wiez.pl) 

Dziennikarskie śledztwo ujawnia szczegóły tego, w jaki sposób biskupi Stanisław Napierała i Edward Janiak tuszowali molestowanie dzieci. Jak się okazało, kuria kaliska, nie zawiadomiła Watykanu nawet o skazaniu molestującego dzieci proboszcza.

7. „Lekowy eksperyment i zgony pacjentów” – Jakub Stachowiak („Superwizjer TVN”), Łukasz Cieśla („Głos Wielkopolski”)

Dziennikarze ujawniają, że w renomowanym poznańskim szpitalu dochodziło do tajemniczych powikłań i zgonów po użyciu podawanego pacjentom leku, który nie był zarejestrowany w Polsce. Pacjenci nie wiedzieli, że biorą udział w eksperymencie medycznym.

Publicystyka

1. „Na karuzeli” – Justyna Bargielska („Znak”)

Osobista relacja autorki o trudnym doświadczeniu życia z chorobą afektywną dwubiegunową, w której zmieniające się nastroje – od depresji do manii – stają się udziałem zarówno chorującej, jak i otaczających ją bliskich.

2. „Już za momencik” – Katarzyna Boni („Książki. Magazyn do czytania”)

Upadek cywilizacji, którego najbardziej znaczącym symptomem jest kryzys ekologiczny, to zagrożenie, o którym intelektualiści i organizacje światowe mówią bez przerwy, ale zachodniemu społeczeństwu wciąż trudno w to uwierzyć.

3. „Przechorowana rewolucja” – Karolina Lewestam („Dziennik Gazeta Prawna”)

COVID-19 podsycił marzenie o radykalnej zmianie świata, której znakiem rozpoznawczym byłaby rewolucja lewicowa rozumiana zarówno jako przewrót społeczny, jak i zmiana stylu życia, w którym dominować zaczęłaby troska o planetę.

4. „Byle dary” – Marta Mazuś („Polityka”)

Problematyczne prezenty dla rodzinnych domów dziecka czy szpitali liczyć można w tysiącach niepotrzebnych pluszowych misiów, kilogramach cukierków, a nawet zbędnych rzeczach po osobach zmarłych.

5. „Zwierzę przemysłowe” – Agnieszka Sowa („Polityka”)

Kurczęta hodowane na mięso tłoczone w wielkich halach; jednodniowe koguciki wrzucane żywcem do mielarki, to tylko część praktyk prawnie dozwolonych w krajach Unii Europejskiej.

6. „Koronawirusowi szulerzy z rządu. W starciu z zarazą polskie państwo skapitulowało” – Andrzej Stankiewicz (Onet)

Brak logiki, lekceważenie, straszenie, rozprężenie i panika – tak w skrócie rząd nakręcał emocje, nie mając żadnego planu walki z pandemią, bo ważniejszy był krótkowzroczny interes polityczny Jarosława Kaczyńskiego.

7. „Polska piłka istnieje teoretycznie. Praktycznie nie istnieje” – Rafał Stec („Kopalnia”)

Rozprawa z mitem polskiej piłki nożnej, w której opowieść o kibicowaniu to historia cierpienia i traumy, a sama piłka naznaczona jest łapówkarstwem. Autor z detalami rozlicza piłkarski biznes i kibicowanie Polaków, wyjaśniając, dlaczego jesteśmy narodem bez większego futbolowego znaczenia.

Reportaż prasowy/ internetowy

1. „»Syn Jacka Kurskiego zaczął mnie krzywdzić, gdy miałam dziewięć lat«. Czy dwukrotnie umarzane śledztwa były rzetelne?” – Żaneta Gotowalska, Piotr Głuchowski („Gazeta Wyborcza”)

Syn obecnego prezesa TVP miał w dzieciństwie molestować córkę przyjaciół rodziców. Ofiara po latach składa doniesienie, ale prokuratura dwukrotnie umarza śledztwo.

2. „Jezus się naszym znudził” – Mateusz Mazzini („Wolna Sobota – Magazyn Gazety Wyborczej”)

Południowe Włochy funkcjonują niczym odrębny kraj, w którym migranci pracują za półdarmo, plażę wykupują bogaci mieszkańcy, a rządy sprawuje mafia.

3. „Lalka Eliza” – Paweł Piotr Reszka („Gazeta Wyborcza – Duży Format”)

Kiedy do młodego małżeństwa z dziećmi przyjeżdża pogotowie, okazuje się, że ich córka umiera z głodu, w wieku pięciu lat ważąc tyle samo, co gdy opuszczała szpital jako sześciomiesięczne dziecko.

4. „Miłość w czasach zarazy” – Janusz Schwertner (Onet)

Okoliczności śmierci nastolatka – osoby transpłciowej – odsłaniają fatalny stan psychiatrii dziecięcej w Polsce, opresyjnej i nieludzko nieczułej.

5. „Stefan W. Posiedzę dwa lata i wyjdę” – Katarzyna Włodkowska („Gazeta Wyborcza – Duży Format”)

Zabójca Pawła Adamowicza choć uznany za niepoczytalnego, swoją zbrodnię planował długo i ze szczegółami.

6. „Zły dotyk biskupa z Krakowa” – Marcin Wójcik („Gazeta Wyborcza – Duży Format”)

Historia molestowania małoletniej przez biskupa. Rodzice niczego nie podejrzewają, a kiedy ktoś z rodziny zaczyna zadawać pytania, zbywają je. Po latach nie chcą też wniesienia sprawy do sądu.

7. „Gwałty w seminarium, milczenie biskupów” – Marcin Wójcik („Gazeta Wyborcza – Duży Format”)

Opowieść o księdzu – wykładowcy w seminarium, który zaprasza kilkoro dzieci na wakacyjny pobyt i je molestuje.

Reportaż radiowy 

1. „Towarzysz śmierci” – Agnieszka Czyżewska-Jacquemet (Polskie Radio Lublin) 

Historia muzykoterapeuty, który zajmuje się tworzeniem i wykonywaniem pieśni pogrzebowych.

2. „To nie jest historia o piosence” – praca zbiorowa pod red. Ewy Dziardziel (kanał Sounds and Stories, YouTube) 

Jak „Lista przebojów Programu Trzeciego” doprowadziła do rozpadu Trójki, którą słuchacze znali do tej pory. 

3. „Wpuściliśmy śmierć do naszego domu” – Beata Kwiatkowska (Program Drugi Polskiego Radia) 

Darek Milewski choruje na stwardnienie rozsiane boczne, które zabrało mu głos i zabiera ciało, dlatego o codziennym powolnym umieraniu opowiada za pomocą syntezatora mowy. 

4. „Śpiewajcie wolność” – Katarzyna Michalak (Polskie Radio Lublin) 

Opowieść o okolicznościach i osobach organizujących koncert legendarnej Joan Baez w latach 80. na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. 

5. Cykl „Śledztwo Pisma, sezon 2” – Barbara Sowa („Pismo. Magazyn opinii”) 

Chodziły do tego samego liceum, miały wspólnych znajomych. Trzy nastolatki mieszkające w okolicach Jeleniej Góry giną jedna po drugiej.

6. „Bilet powrotny, proszę” – Agnieszka Szwajgier, Adam Bogoryja-Zakrzewski (Program Trzeci Polskiego Radia) 

Bezdomni Polacy na berlińskim dworcu uważają, że ich życie w Niemczech jest lepsze niż w Polsce. 

7. „Most do domu” – Agnieszka Szwajgier, Adam Bogoryja-Zakrzewski (Program Trzeci Polskiego Radia) 

Zamknięta z powodu koronawirusa granica w Kołbaskowie rozdzieliła przyjaciół, narzeczonych, rodziny. 

Reportaż telewizyjny/ wideo

1. „Niech toną” – Wojciech Bojanowski („Superwizjer TVN”)

Wstrząsający dokument o obojętności Europy wobec dramatu uchodźców. Autor towarzyszy załodze Sea-Watch 3 na jednym z najbardziej niebezpiecznych szlaków migracyjnych świata. 

2. Cykl: „Rodzina+” – Nina Cieślińska (Gazeta.pl)

Historie kilku polskich rodzin nieheteronormatywnych. Żyją obok nas, wychowują dzieci, choć państwo oficjalnie pozbawia ich praw, którymi dysponuje reszta społeczeństwa. 

3. „Historia człowieka, który uwolnił Tomasza Komendę” – Grzegorz Głuszak („Superwizjer TVN”)

Walka funkcjonariusza CBŚ Remigiusza Korejwo, który swoim uporem doprowadził do uwolnienia niesłusznie skazanego Tomasza Komendy. 

4. „Drwale i inne opowieści Bieszczadu” – Jerzy Morawski, Michał Matys, Agnieszka Mruk, Magdalena Sikorska (Polsat Play)

Opowieść o bieszczadzkich outsiderach – palaczach, smolarzach i drwalach, których życie weryfikuje mit Bieszczad. 

5. „Dowodów szukaliśmy na śmietniku” – Tomasz Patora („Uwaga! TVN”)

Rodzice nastolatek, które zginęły w koszalińskim escape roomie, przerywają milczenie, zarzucając opieszałość służbom wyjaśniającym sprawę. 

6. „Zabawa w chowanego” – Tomasz Sekielski, Marek Sekielski (Sekielski, YouTube)

Autorzy pokazują, jak działa nieformalny kościelny system ochraniania księży pedofilów. 

7. „Krwawy biznes futerkowców” – Janusz Schwertner (Onet)

Aktywista podjął pracę na największej w Polsce fermie norek, by ujawnić okrucieństwo hodowców zwierząt na futra.

Dziennikarstwo specjalistyczne

1. „Rodzę nie dla siebie” – Ludmiła Anannikova („Duży Format – Gazeta Wyborcza”) 

Polacy nie wiedzą, że bycie surogatką w Ukrainie to legalne zajęcie. Dobrze płatne, ale obciążające ciało i duszę.

2. „Wysychamy” – Michał Bachowski, Paweł Korzeniowski, Patryk Motyka, Daniel Olczykowski, Dawid Serafin, Janusz Schwertner (Onet) 

Reportaż multimedialny pokazujący, że brak wody w Polsce nie będzie problemem przyszłych pokoleń, ale naszym. 

3. „Tajemnice meczu, którego nikt nie widział” – Leszek Jarosz („Kopalnia”) 

Autor przekopuje się przez archiwa, by ustalić, który z Polaków naprawdę strzelił bramkę na mundialu w 1938 roku, a przy okazji pokazuje trudne losy Ślązaków.

4. „Pod ostrzałem. Sanepid od środka” – Dariusz Kubik, („Czarno na białym” TVN 24)

Ten system w starciu z pandemią nie działa. Przejmujące świadectwo niemocy i bałaganu w sanepidzie.

5. „Sędzia mianowana przez nową KRS: Na Dudę nie zagłosuję. Ręka by mi uschła” – Tomasz Kwaśniewski (Wyborcza.pl)

Nowa KRS zatwierdziła już ponad 500 swoich sędziów. Rozmowa o tym, dlaczego do sądownictwa wróciły czasy PRL-u.

6. „Nowe głowy Hydry” – Jakub Pawłowski („Dziennik Gazeta Prawna”)

Mafie śmieciowe już nie palą śmieci na wysypiskach. Teraz wystarczy wynająć puste nieruchomości i zapełnić je śmieciami, często toksycznymi.

7. Cykl: „Tysiące dzieci wypadło z systemu. Gdzie ich szukać”? – Justyna Suchecka (Tvn24.pl)

Wielowątkowy, dogłębny raport o bolączkach polskiej szkoły w czasie pandemii. 

W tym roku, po raz pierwszy, nagrodzona zostanie też Książka Reporterska Roku. Nominowane książki wskazało jury: Piotr Bratkowski, Bernadetta Darska, Roman Kurkiewicz, Cezary Łasiczka i Beata Stasińska. Do 7 grudnia na www.press.pl/glosowanie/krr trwa wybór książki, która otrzyma Nagrodę Czytelników.

Nominowane książki (kolejność alfabetyczna):

1. „Na marne”
Marta Sapała
Wydawnictwo Czarne

Błyskotliwa i zarazem niezwykle solidnie udokumentowana praca reporterska poruszająca problem marnowania jedzenia w Polsce. Autorka wielowątkowo i konsekwentnie eksploruje temat, stawiając na eksperckość reportażu. Nie ulega chwilowej modzie na tzw. zero waste.

2. „Najważniejszy wrzesień świata. Kronika niezauważonego ludobójstwa na Rohingach”
Marek Rabij
Wydawnictwo W.A.B.

Raport z jednej z najdłuższych wojen domowych świata. Autor ujawnia, jak nieznane większości Europejczyków cechy buddyzmu sprawiają, że różnice kulturowe i religijne w połączeniu z władzą i siłą mogą doprowadzić do eksterminacji.

3. „Nie zdążę”
Olga Gitkiewicz
Wydawnictwo Dowody na Istnienie

Wykluczenie komunikacyjne dotyczy co trzeciej osoby w Polsce. Przez lata było tematem tabu, gdyż częściej dotyczy osób z mniejszych miejscowości. Autorka oddała im głos, tak by to ich historie dotarły z całą siłą do czytelnika. Ten przemyślany literacko reportaż rozprawia się z zaniedbaniami ostatnich 30 lat w Polsce i abdykacją państwa ze swoich obowiązków wobec obywateli.

4. „Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota”
Paweł Piotr Reszka
Wydawnictwo Agora

Wstrząsające świadectwo grabieży miejsc pochówku ofiar niemieckich obozów zagłady. Autor nie ocenia sprawców bezczeszczenia zwłok, ale opisuje problem antysemityzmu w Polsce oraz społecznego przyzwolenia na ten proceder jeszcze wiele lat po wojnie.

5. „Walentynowicz. Anna szuka raju”
Dorota Karaś, Marek Sterlingow
Wydawnictwo SIW Znak

Zaskakujący reportaż biograficzny, ujawniający skomplikowane losy Anny Walentynowicz, jednej z czołowych bohaterek Sierpnia ’80. Książka jest wspaniale napisaną i doskonale udokumentowaną opowieścią, udowadniającą rzetelną pracę dziennikarską autorów.

Laureatów oraz Dziennikarza Roku 2020 poznamy we wtorek 8 grudnia o godz. 20.35 podczas transmisji gali Grand Press 2020 na żywo w TVN 24, Onet.pl oraz na Press.pl.

Organizatorami konkursu są: magazyn „Press” i Fundacja Grand Press. 

Mecenas konkursu Grand Press: Kulczyk Investments
Partnerzy konkursu Grand Press: Grupa Lux Med, Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, Jeronimo Martins Polska, Storytel, UPC
Partner nagrody Grand Press Economy: Allegro
Partner nagrody Grand Press Digital: Facebook
Partner Nagrody im. Bohdana Tomaszewskiego: BNP Paribas Bank Polska
Partner nagrody Książka Reporterska Roku: Miasto Sopot
Partnerzy gali Grand Press: British American Tobacco, Stowarzyszenie Dziennikarzy i Wydawców Repropol

(CP, 04.12.2020)