Nauczyć się czytać na nowo

fot. Rawpixel/ Unsplash

Zdaniem młodych w zwalczaniu fake newsów najważniejsza jest edukacja

Zwrot fake news w ostatnich latach jest odmieniany przez wszystkie przypadki na całym świecie. Zjawisko dezinformacji nie jest nowe, nowy jest kontekst, w którym dezinformacja występuje. Przełom technologiczny sprawił, że informacje, również fałszywe, rozchodzą się błyskawicznie w skali całego globu. Co więcej, z badań wynika, że nieprawdziwe wiadomości rozchodzą się szybciej od prawdziwych.

Na fałszywą informację w sieci natknął się każdy użytkownik. Ich waga bywa różna: od plotki o śmierci gwiazdy pop po targetowane wiadomości, które mają wpłynąć na rezultat wyborów lub innego ważnego głosowania. Wciąż trwają dyskusje, na ile dezinformacja zaważyła na wyniku wyborów prezydenckich w USA w 2016 roku czy na brytyjskim referendum w sprawie wyjścia z Unii Europejskiej.

Fałszywe informacje przynoszą wiele szkód – podważają zaufanie do demokracji, pozycję konkretnych firm czy osób prywatnych. Dlatego Polityka Insight wraz z Facebookiem, magazynem „Press” i największymi uczelniami zdecydowała się na przeprowadzenie projektu edukacyjnego. Seria warsztatów została skierowana do przyszłych dziennikarzy, czyli osób, którym kompetencja do rozpoznawania fałszywych wiadomości będzie najbardziej potrzebna. Od nich będzie zależało, jakie informacje trafią do czytelników i jak ukształtują opinię publiczną w następnych dekadach.

Od jesieni 2017 roku do wiosny 2018 roku na uniwersytetach w Warszawie, Katowicach, Krakowie, Gdańsku i Wrocławiu prowadziliśmy zajęcia dla studentów, które składały się z debat i warsztatów. Uczestniczyli w nich studenci dziennikarstwa, ale także innych kierunków związanych z językiem i komunikacją – łącznie w zajęciach wzięło udział ponad 200 osób.

Warsztaty zaczynaliśmy od prezentacji, po której studenci mogli uczestniczyć w dyskusji z udziałem wykładowców, dziennikarzy praktyków (m.in. Beaty Biel, Michała Olszewskiego i Łukasza Warzechy) i przedstawiciela Facebooka. Kluczowym elementem były jednak zajęcia praktyczne, podczas których studenci musieli rozpoznać wśród 10 przygotowanych informacji dwie prawdziwe.

Na zakończenie zajęć, dzięki samodzielnej pracy, studenci mogli przedstawić własne wskazówki dla czytelników, jak odsiać prawdziwe informacje od fałszywych. Formułowali też rekomendacje systemowe, jaką rolę w walce z rozpowszechnianiem fałszywych informacji powinny odgrywać uczelnie, szkoły, administracja publiczna, politycy i media.

Szczegółowe wnioski z warsztatów przeczytają Państwo na dalszych stronach raportu. We wszystkich ośrodkach studenci podkreślali, że najistotniejsze są działania edukacyjne. Choć dezinformacja nie jest zjawiskiem nowym, nowe są środki jej rozpowszechniania, tempo i skala. Dlatego w czasach fake newsów wszyscy musimy się nauczyć czytać na nowo, bo dziś czytanie oznacza nie tylko literalne zrozumienie tekstu, ale również jego krytyczną analizę.