Na Twitterze kłamstwo ma długie nogi

(fot. Pixabay.com)

Fałszywe informacje rozchodzą się w internecie szybciej niż prawdziwe, a winni są ludzie, nie boty – wynika z badania naukowców z Massachusetts Institute of Technology.

Efekty rozprzestrzeniania się nieprawdziwych informacji mogą być dotkliwe i wymierne. Wystarczy przypomnieć sprawę tweetu agencji informacyjnej Associated Press z 2013 roku o tym, że Barack Obama został ranny w wyniku eksplozji¹. W ciągu kilku minut akcje spółek na Wall Street potaniały o 130 mld dol., a agencja tłumaczyła potem, że jej konto przejął haker. Wprawdzie kursy akcji szybko odbiły, lecz ten przykład pokazuje, jak w erze, w której zamiast inwestorów decyzje podejmują często algorytmy, łatwo jest manipulować kursami.

PIERWSZE TAKIE BADANIE

Choć od kilku lat fake newsy są popularnym tematem w debacie publicznej, dyskusje na ich temat nie wykraczają najczęściej poza obiegowe opinie i niepotwierdzone dane. Dopiero w marcu 2018 roku w magazynie „Science” opublikowano wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców z Massachusetts Institute of Technology (MIT). Wśród nich był m.in. Deb Roy, wcześniej główny badacz ds. mediów w Twitterze.

Naukowcy przeanalizowali rozprzestrzenianie się prawdziwych, fałszywych i mieszanych (częściowo prawdziwych, częściowo fałszywych) informacji na Twitterze od jego powstania w 2006 roku do 2017 roku. Badanie objęło 126 tys. informacji, a raczej ich ciągów przekazywanych przez ogromną liczbę użytkowników – ok. 3 mln ludzi w 4,5 mln tweetów². Do oceny badanych informacji naukowcy wykorzystali dane z sześciu niezależnych organizacji sprawdzających fakty: Snopes.com, Politifact.com, Factcheck.org, Truthorfiction.com, Hoax-slayer.com i Urbanlegends.about.com.

SZYBCIEJ, GŁĘBIEJ, DALEJ

Efekty są zaskakujące: fałszywe informacje rozchodzą się w internecie szybciej, dalej i głębiej niż prawdziwe. Najbardziej popularne nieprawdziwe wiadomości były przekazywane przez kolejnych użytkowników nawet 19 razy z rzędu, podczas gdy prawdziwe notowały o osiem retweetów mniej. Liczba retweetów w łańcuszku oznaczała „głębokość” rozchodzenia się informacji.

Nieprawda docierała również do dużo większej liczby odbiorców. Prawdziwe informacje rzadko dochodziły do więcej niż tysiąca osób, podczas gdy najpopularniejsze fałszywe nawet do 100 tys. Nieprawdziwe wiadomości były też dużo częściej retweetowane i rozchodziły się raczej dzięki użytkownikom Twittera (peer-to-peer) niż dzięki publikacjom mediów.

(fot. Pixabay)

POLITYCZNE FAKE NEWSY NAJSZYBSZE

Nieprawdziwa informacja ma o 70 proc. większe szanse, że zostanie retweetowana, niż prawdziwa. A prawdziwa informacja potrzebowała przeciętnie sześć razy więcej czasu od fałszywej, żeby dotrzeć do 1,5 tys. użytkowników, i 10 razy więcej, by osiągnąć 10 retweetów w łańcuszku.

Co ciekawe, najszybciej, najszerzej i najgłębiej rozchodziły się fałszywe informacje polityczne. Docierały przeciętnie trzy razy szybciej do 20 tys. ludzi niż inne kategorie fake newsów do 10 tys. osób.

Jednocześnie użytkownicy, którzy rozpowszechniali fałszywe informacje, mieli mniej obserwujących, sami obserwowali mniej osób, byli mniej aktywni i spędzali mniej czasu na Twitterze niż użytkownicy przekazujący prawdziwe informacje.

DLACZEGO SIĘ TAK DZIEJE?

Zdaniem naukowców fałszywe informacje silniej przemawiają do odbiorców, ponieważ często są dla nas nowością i zaprzeczają naszej dotych-czasowej wiedzy. Nowe aktualizują naszą wiedzę i pomagają w podejmowaniu właściwych decyzji. Ponadto nowa wiedza czyni nas uprzywilejo-wanymi wobec innych, którzy tej wiedzy nie mają, a więc poprawiają nasz status społeczny.

Badacze sprawdzili także hipotezę, że za rozpowszechnianiem fałszywych informacji stoją przede wszystkim boty, czyli automatyczne konta na Twitterze. Stworzyli specjalny algorytm, który miał wyeliminować z badanej próby informacje i ciągi tweetów tworzone przez boty. Okazało się, że wyniki znacząco się nie zmieniły, co pokazuje, że za rozchodzenie się fake newsów w dużym stopniu odpowiadają zwykli użytkownicy.

NEWS PRAWDZIWY, NEWS FAŁSZYWY

Wśród przebadanych wiadomości naukowcy z MIT pokazali przykład dwóch informacji biz-nesowych i tempa, w jakim były retweetowane.

Historia prawdziwa: w 2014 roku marka odzieżowa Zara wprowadziła na rynek dziecięce piżamy w poziome biało-niebieskie paski ze złotą sześcioramienną gwiazdą na piersi. Według firmy ich wygląd był inspiro-wany strojami szeryfów z westernów, ale zdaniem wielu odbiorców wyglądały jak pasiaki więźniów obozów koncentracyjnych. News potrzebował 7,3 godz., żeby zostać podany dalej 200 razy.

Historia fałszywa: w 2016 roku jedna ze stron internetowych opublikowała artykuł satyryczny, według którego sieć barów fast food Chick-fil-A wprowadziła slogan reklamowy „Czarnych też nie lubimy”, żeby przyciągnąć uwagę i zwiększyć sprzedaż. Wcześniej szef firmy oświadczył, że się sprzeciwia małżeństwom jednopłciowym. Tę nieprawdziwą wiadomość już w ciągu 4,2 godz. retweetowano 200 razy³.

MOŻE NIE JEST TAK ŹLE

Skala rozchodzenia się fałszywych informacji i ich wpływ na ludzkie zachowania będą przedmiotem dalszych badań socjologów, politologów i innych naukowców. Wyniki dotychczasowych badań nie prowadzą do jednoznacznych wniosków. Według badania przeprowadzonego przez Brendana Nyhana z Dartmouth College, Andrew Guessa z Uniwersytetu Princeton i Jasona Reiflera z Uniwersytetu Exeter fałszywe wiadomości stanowią tylko niewielki ułamek treści przyswajanych przez internautów.

Grupa politologów prześledziła dane dotyczące zachowań w internecie reprezentatywnej próby ponad 2,5 tys. Amerykanów podczas kampanii prezydenckiej w 2016 roku. Fałszywe informacje stanowiły zaledwie 1 proc. informacji, które przeczytali zwolennicy Hillary Clinton i 6 proc. w wypadku popierających Donalda Trumpa. Nawet naj-bardziej konserwatywni wyborcy w ciągu pięciu tygodni mieli średnio kontakt z pięcioma nieprawdziwymi artykułami⁴. Może więc zasięg i wpływ fałszywych wiadomości jest wciąż ograniczony.

PRZYPISY

¹⁾ https://www.forbes.com/sites/kenrapoza/2017/02/26/can-fake-news-impact-the-stock-market/#131326d82fac.

²⁾ S. Vosoughi, D. Roy, S. Aral (2018), „The spread of true and false news online”, Science, 09 Mar 2018, Vol. 359, Issue 6380, pp. 1146–1151.

³⁾ https://www.nytimes.com/2018/03/08/technology/twitter-fake-news-research.html.

⁴⁾ https://www.nytimes.com/2018/01/02/health/fake-news-conservative-liberal.html.

Łukasz Lipiński

Zapisz się na nasz newsletter i bądź na bieżąco z najświeższymi informacjami ze świata mediów i reklamy. Pressletter