Pandemia nauczyła redakcje pracy hybrydowej i zdalnej. W 2023 roku nowelizacja kodeksu pracy

Praca z domu to dziś codzienność dla większości polskich dziennikarzy (fot. Cristian Tarzi/Unsplash)

Duże polskie redakcje przyzwyczaiły się do pracy hybrydowej i zdalnej. Nie chodzi tylko o codzienną wymianę informacji i przesyłanie materiałów, ale również o systemy obiegu dokumentów potrzebnych pracownikom i działom HR - rachunków od współpracowników, umów czy prostych wniosków urlopowych. W 2023 roku spodziewana jest nowelizacja kodeksu pracy w tym obszarze.

W dużych polskich redakcjach - "Gazecie Wyborczej" (Agora), "Super Expressie" (ZPR Media) czy gazetach Polska Press - okres lockdownów i pandemii był testem dla skuteczności pracy zdalnej. Inaczej niż w przypadku "Faktu" (RAS Polska), gdzie już wcześniej bazowano na rozwiązaniach home office w przypadku oddziałów terenowych.

Jedną z pierwszych redakcji, które odkryły, że praca zdalna zdaje egzamin - na przełomie 2019 i 2020 roku - był "Super Express". Z poziomu redakcji warszawskiej nie tylko udało się zorganizować pracę dziennikarzy krajowych, ale również tych pracujących dla wydań zagranicznych w Irlandii i Stanach Zjednoczonych.

Jeszcze przed pandemią potencjał pracy zdalnej i hybrydowej doceniła Agora. - W redakcjach lokalnych "Wyborczej" jeszcze przed pandemią mieliśmy rozwiniętą formułę pracy zdalnej. Wynika to z charakteru naszej struktury - pracujemy w 30 miastach, a musimy ze sobą współpracować - mówi "Presserwisowi" Mikołaj Chrzan, zastępca redaktora naczelnego "Gazety Wyborczej" i szef redakcji lokalnych. - Kiedyś rolę bieżącej wymiany informacji pełniła telekonferencja, potem - jeszcze przed pandemią - przerzuciliśmy się na znane dzisiaj wszystkim wideokonferencje na Teamsach. A dodatkowo szefowie redakcji lokalnych przynajmniej raz w kwartale spotykają się na zebraniu w Warszawie.

W "Wyborczej" nie ma dziś jednolitego systemu pracy. - W pięciu miastach, po konsultacjach z zespołami, przeszliśmy całkowicie na pracę zdalną. Prawdopodobnie do tej grupy dołączą w 2023 roku kolejne dwa miasta, a w pozostałych miejscach wciąż wygodniej nam pracować z biura - mówi Chrzan.

W grupie Polska Press również pracuje się w systemie zdalnym lub hybrydowym. Tak funkcjonuje ok. 60 proc. dziennikarzy. Zmiana ta nastąpiła jeszcze przed pandemią, a była powodowana oszczędnościami, jakie dawała likwidacja siedzib redakcji subregionalnych. 

Praca zdalna dziennikarzy wiąże się też z kolejnym problemem: wymianą dokumentów. W "SE" system elektronicznej wymiany dokumentów i akceptacja dokumentów z podpisem elektronicznym działa od dawna. To pozwalało, szczególnie współpracownikom gazety, na bezproblemowe składanie comiesięcznych rachunków, a pracownikom na składanie online wniosków urlopowych, bez konieczności wysyłania oryginałów tradycyjną pocztą.

Jak mówi "Presserwisowi" Agata Staniszewska, rzeczniczka Agory, umowy, aneksy do nich czy wnioski urlopowe funkcjonują w spółce w obiegu elektronicznym. - W naszej sytuacji to niezbędne. Trudno wezwać pracownika z terenu, żeby w Warszawie podpisywał jakiś dokument - mówi.

Jednocześnie zwraca uwagę, że dział HR może potrzebować konkretnych dokumentów papierowych, choćby świadectwa pracy przy zawieraniu nowej umowy. - Ale to wyjątki - wyjaśnia.

W Polska Press dziennikarze składają dziś wnioski urlopowe wyłącznie online. Podobnie jest z rozliczaniem "kilometrówek". Jednak pozostałe dokumenty, w tym umowy o pracę, wymagają podpisu i musi się to odbywać w siedzibie redakcji. Ewentualnie dokumenty przesyła się pocztą.

Jeszcze jednym aspektem często rozważanym w kontekście pracy zdalnej jest wsparcie IT dla dziennikarzy. Jeżeli - jak w ZPR - system tworzą etatowi informatycy, organizacja działa szybko i zwykle sprawnie. Lecz większość redakcji już outsourcuje usługi informatyczne. Tak jest w Polska Press - dziennikarz musi się liczyć z oczekiwaniem w kolejce, zanim połączy się z konsultantem. 

Canon Europe udostępnił niedawno wyniki swoich badań na siedmiu europejskich rynkach, dotyczące pracy zdalnej i hybrydowej. Wynika z nich, że 78 proc. menedżerów IT uważa, że ich firmy dostarczają rozwiązania techniczne wystarczające do pracy w domu. Jednocześnie niemal co piąty pracownik ma problemy z uzyskaniem wsparcia IT na odległość i musi korzystać z własnego sprzętu. Dodatkowo 37 proc. badanych deklaruje, że musi odwiedzać biuro firmy, żeby wydrukować, odebrać lub podpisać dokumenty osobiście.

Pracę zdalną i hybrydową ma uregulować w 2023 roku nowelizacja kodeksu pracy. 

- Jak wielu pracodawców, czekamy na nowelizację kodeksu pracy, która jasno określi prawa i obowiązki wynikające z pracy zdalnej - mówi Mikołaj Chrzan.

W nowelizacji, której ramy są znane od ubiegłego roku, zawarto nie tylko przepisy o zasadach pracy zdalnej. Dołączyły do nich przepisy o zasadach BHP w miejscu pracy zdalnej, a nawet prawo pracodawcy do sprawdzania trzeźwości pracownika zdalnego. 

- Praca zdalna będzie mogła być wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą - zwraca uwagę Łukasz Wawrzyniak, ekspert ds. bezpieczeństwa pracy W&W Consulting.- Uzgodnienie miejsca i warunków wykonywania pracy w myśl nowelizacji prawa pracy będzie wiązało się z wprowadzeniem narzędzia określającego warunki brzegowe, w jakich praca może być wykonywana. To dotyczy m.in. rodzaju oświetlenia stanowiska pracy czy rodzaju krzesła, na którym pracownik powinien wykonywać swoje obowiązki.

Na razie jednak długo zapowiadane i oczekiwane zmiany w kodeksie pracy nadal pozostają przedmiotem dyskusji parlamentarzystów, mimo że praca zdalna i hybrydowa od 2020 roku jest rozwiązaniem stosowanym w redakcjach powszechnie.

(PAR, 05.01.2023)