Andrzej Poczobut i Mzia Amaglobeli laureatami Nagrody im. Sacharowa 2025 za Wolność Myśli

Andrzej Poczobut, więziony na Białorusi polski dziennikarz, oraz gruzińska dziennikarka Mzia Amaglobeli zostali laureatami Nagrody im. Andrieja Sacharowa 2025 za Wolność Myśli. Nagroda przyznawana jest przez Parlament Europejski.

Laureatów wybierała Konferencja Przewodniczących Parlamentu Europejskiego. Decyzję o przyznaniu Nagrody im. Sacharowa ogłoszono w środę 22 października w Strasburgu przez przewodniczącą Parlamentu Europejskiego Robertę Metsolę.

Poczobut został skazany na osiem lat

Andrzej Poczobut został zatrzymany 25 marca 2021 roku po rewizji w jego mieszkaniu w Grodnie. Białoruskie władze zarzuciły mu podżeganie do nienawiści i rehabilitację nazizmu oraz wzywanie do działań na szkodę Białorusi. Jego "przestępcza" działalność miała polegać m.in. na tym, że atak ZSRR na Polskę w 1939 roku nazywał "agresją", interesował się historią Polaków na Grodzieńszczyźnie i opisywał działania polskiego ruchu oporu prowadzone po zajęciu tych terenów przez ZSRR. Tak jak w przypadku wielu innych dziennikarzy, przestępstwem okazała się też jego praca, w ramach której przekazywał informacje z Białorusi.

Czytaj też: Andrzej Poczobut przeniesiony do celi o zaostrzonym rygorze

Andrzej Poczobut został skazany na osiem lat kolonii karnej o zaostrzonym rygorze. Jest przetrzymywany w łagrze w Nowopołocku, który słynie z wyjątkowo ciężkich warunków.

Jego żona Oksana Poczobut napisała 7 października na Facebooku, że mąż 23 września opuścił karcer. Dzień wcześniej dostała od niego list. "Tradycyjnie pozdrawia wszystkich, kto o nim nie zapomina!" – napisała Oksana Poczobut. "Reszta pozostaje bez zmian. Po izolatorze został skierowany na kolejne pół roku do ПКТ (cela o zaostrzonym rygorze – przyp. red.). Pisze, że od izolatki różni się ona tym, że nocą ma poduszkę i koc" – dodała. Żona Andrzeja Poczobuta poinformowała, że jej mąż w karcerze musiał przez cały czas ćwiczyć z powodu zimna i ma kłopoty ze snem. "Mam nadzieję, że teraz, wraz z początkiem sezonu grzewczego, warunki nie będą tak surowe. Andrzej cieszy się uwolnieniem części więźniów i pyta o tych, którzy są w więzieniach" – napisała Oksana Poczobut.

Andrzej Poczobut urodził się 16 kwietnia 1973 roku w polskiej rodzinie, w Brzostowicy Wielkiej koło Grodna. W 1998 ukończył studia prawnicze na Wydziale Prawa Grodzieńskiego Uniwersytetu Państwowego im. Janki Kupały. Chciał zostać adwokatem, jednak coraz bardziej represyjny reżim Aleksandra Łukaszenki zlikwidował niezależną adwokaturę na Białorusi. Poczobut działał w Związku Polaków na Białorusi, który wydawał m.in. tygodnik polonijny "Głos znad Niemna". Zaczął pisać do tego tygodnika. "Wiadomo, że płacy dziennikarzy nie da się porównać do zarobków prawników, ale z drugiej strony cały czas jesteś tam, gdzie się coś dzieje, no i możesz być wolny" – mówił Andrzej Poczobut w artykule w magazynie "Press" z 2011 "Kaskader", przedstawiającym jego sylwetkę. Pracował m.in. w grodzieńskich gazetach "Pahonia", "Dień", "Miestnoje Wriemia", "Głos znad Niemna" czy ogólnokrajowym, niezależnym dzienniku "Narodnaja Wola". Pisał też do serwisów internetowych "Biełorusskij Partizan" oraz "Karta'97". Od 2006 roku był korespondentem "Gazety Wyborczej".

Dwukrotny Dziennikarz Roku

W swoich artykułach Poczobut krytykował reżim Łukaszenki. Z tego powodu był wielokrotnie zatrzymywany i aresztowany. W 2011 roku został skazany na trzy lata pozbawienia wolności w zawieszeniu na dwa lata za znieważanie Aleksandra Łukaszenki.

Czytaj też: Rosja ściga ponad 20 dziennikarzy Biełsatu. Naczelna apeluje o niewykorzystywanie listów gończych

Andrzej Poczobut dwukrotnie był wybierany Dziennikarzem Roku – w latach 2011 i 2021. Jest też laureatem m.in. Nagrody im. Andrzeja Woyciechowskiego (2011), konkursu MediaTory (2011), Nagrody Wolności Słowa, przyznawanej przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Press Clubów (2023), Nagrody specjalnej "Pióro Nadziei" Amnesty International Polska (2023), Nagrody im. Sérgio Vieira de Mello wysokiego komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw praw człowieka (2023). W 2023 roku Andrzej Poczobut został uhonorowany Medalem 75-lecia Misji Jana Karskiego.

Do tegorocznej edycji Nagrody im. Sacharowa Andrzej Poczobut został nominowany przez grupy Europejskiej Partii Ludowej oraz Europejskich Konserwatystów i Reformatorów. Jak dowiedziała się nieoficjalnie brukselska korespondentka Polskiego Radia Beata Płomecka, w sprawie przyznania tegorocznej Nagrody im. Sacharowa Andrzejowi Poczobutowi miało być zawiązane porozumienie proeuropejskich frakcji w PE. Oprócz centroprawicy i konserwatystów kandydaturę Poczobuta mieli poprzeć też socjaliści i liberałowie.

Nagrodzona została również Mzia Amaglobeli, gruzińska dziennikarka i dyrektorka internetowych portali informacyjnych Batumelebi i Netgazeti, która została aresztowana w styczniu 2025 roku za udział w antyrządowych protestach. W sierpniu została skazana na dwa lata więzienia z powodów politycznych. Jako pierwsza kobieta–więzień polityczny w Gruzji od czasu uzyskania przez kraj niepodległości i obrończyni wolności słowa, Amaglobeli stała się symbolem prodemokratycznego ruchu protestacyjnego, sprzeciwiającego się reżimowi partii rządzącej „Gruzińskie Marzenie” po kontrowersyjnych wyborach z października 2024 roku.

W gronie finalistów do tegorocznej edycji Nagrody im. Sacharowa byli też uwięzieni dziennikarze walczący o wolność słowa – reporterzy i pracownicy organizacji pomocowych w Palestynie i strefach konfliktów, reprezentowani przez Palestyński Związek Dziennikarzy, Czerwony Półksiężyc i Agencję Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie, a także studenci z Serbii.

Nagroda Sacharowa jest przyznawana przez Parlament Europejski od 1988 roku. Maria Corina Machado z Wenezueli, która w tym roku otrzymała pokojową nagrodę Nobla, w 2024 roku była laureatką właśnie nagrody Sacharowa.

Czytaj też: Godny. Rzecz o Andrzeju Poczobucie, który kuszeniu nie uległ. "Wolność słowa nie ma ceny"

(MAK, 22.10.2025)