Syntetyczni prezenterzy. Niemcy mają stacje tworzone przez AI – i nikt nie protestuje

Niemcy od dawna mają stacje radiowe tworzone przez sztuczną inteligencję i nikt nie protestuje. Dlaczego?

O świcie prezenter kAI krótko zapowiada kolejne utwory. „Słyszeliście już o tym?” – pyta, zwracając uwagę na jakiś szczegół w piosence albo biografii wykonawcy. „Posłuchajmy razem” – mówi. Jego głos brzmi naturalnie i wszystkie słowa wypowiada poprawnie, ale słuchacze wiedzą z dżingli, że słuchają programu tworzonego przez sztuczną inteligencję (AI) i syntetyczne głosy. Między utworami kAI prezentuje jeszcze prognozę pogody i mówi o wykorzystaniu sztucznej inteligencji, np. w medycynie. Po południu przed mikrofonem na sześć godzin „zasiada” AIleen. Zaczyna od krótkiej pogawędki z kAI-em.

AIleen i kAI to sztucznie wygenerowani prezenterzy radiowi, a Absolut Radio AI jest pierwszym w Niemczech radiem tworzonym niemal w całości przez sztuczną inteligencję. – Być może nawet pierwszym na świecie – mówi Mirko Drenger, dyrektor spółki joint venture Antenne Deutschland, produkującej pod marką Absolut 14 programów. Absolut Radio AI nadaje od połowy lipca 2023 roku. Można go słuchać przez internet i serwisy streamingowe, a w regionie Brunszwiku także przez DAB+. Radio ma już licencję na całe Niemcy.

Zanim Absolut Radio AI poszło w eter, jego twórcy przez sześć miesięcy pracowali nad techniką i programem. – Polegało to na pisaniu tysięcy promptów. Potem przez dwa miesiące je udoskonalaliśmy, bo sztuczna inteligencja generowała po części błędne sformułowania – mówi Mirko Drenger. Zaznacza, że teraz wykorzystywana technologia „działa już absolutnie niezawodnie” i choć monitoring treści przed emisją jest konieczny (to warunek postawiony przez organ regulacyjny), poprawiać właściwie nie ma czego. – Mamy stację radiową z prezenterami przez cały dzień, o którą tak naprawdę nikt nie musi się troszczyć. Wszystko przebiega automatycznie, 24 godziny na dobę – mówi Drenger.

PÓŁ GODZINY DZIENNIE

Realizacją zajmuje się firma Radio.Cloud, która pod tą nazwą tworzy – jak podaje – „pierwszy na świecie bazujący na chmurze radiowy system operacyjny”. Funkcja AI to tylko jeden z jego modułów.

Firma, która ma siedzibę w Garching koło Monachium, ale także lokalizacje w Azji i USA, wykorzystuje różne modele językowe, wśród nich ChatGPT, Google Bard, Amazon Q. – ChatGPT jest dobry dla klasycznego prezentera, który luźno zapowiada kolejny utwór. Z kolei produkt Amazona lepiej się sprawdza przy informacjach dotyczących pogody. Dlatego wykorzystujemy różne źródła i porównujemy wyniki – mówi Jott Lischka z Radio.Cloud. W praktyce oznacza to wysyłanie polecenia do pięciu modeli językowych. Każdy wynik otrzymuje punkty, a najlepsza odpowiedź idzie w eter. – Dzięki temu możemy też reagować na zmiany w algorytmach, bo często okazuje się, że to, co jeszcze wczoraj było najlepszą odpowiedzią, niekoniecznie będzie nią następnego dnia – tłumaczy Lischka. – To ciągły proces, a rozwój technologii wymaga od nas dotrzymania mu kroku.

Newsy z życia celebrytów i prognozy pogody Radio.Cloud czerpie ze sprawdzonych serwisów, z których korzystają też tradycyjne stacje radiowe. – AI nie ma tu wielkich możliwości halucynacji – zaznacza Jott Lischka. Zdradza, że w systemie operacyjnym istnieją różne mechanizmy zabezpieczające, aby treści, które idą w eter, nie zawierały wulgarnych, obraźliwych albo w inny sposób nieadekwatnych treści. – Mamy czarną listę słów. Jeśli któreś z nich pojawi się w przygotowanych treściach, informacja o tym trafia do naszego działu rozwoju. Sprawdzamy, co w danym przypadku poszło nie tak. I generujemy nowe treści – tak długo, jak to konieczne – mówi Lischka. Nakład pracy, jaką mają dziennikarze sprawdzający treści przed emisją, określa na „maksymalnie pół godziny dziennie”.

POTRZEBNA EMPATIA

Muzykę w Absolut Radio AI nadal wybierają ludzie – redakcja muzyczna. To hity pop i dance z ostatnich dziesięciu lat. – Moglibyśmy wprawdzie wykorzystać sztuczną inteligencję, ale ona nigdy nie zrobi tego tak dobrze, jak człowiek. Potrzebna jest empatia – przyznaje Jott Lischka, który przez ponad 20 lat był prezenterem radiowym i DJ-em. To właśnie jego głosem posługuje się kAI.

Brak empatii u syntetycznych prezenterów sprawia, że program robiony za pomocą AI ma jeszcze inne ograniczenia. Na antenie Absolut Radia AI brakuje serwisów informacyjnych. – AI nie potrafi jeszcze rozróżniać, czy mówi o bawarskim święcie piwa, czy o wypadku drogowym z dwudziestoma ofiarami. Nie chcemy się narażać na takie ryzyko – mówi Mirko Drenger. To samo dotyczy wyboru tematów. Dlatego w radiu AI nie ma polityki, religii, wiadomości społecznych, gospodarczych, kulturalnych ani sportowych. Nie ma też informacji o sytuacji na drogach ani rozmów ze słuchaczami. – Tylko muzyka, rozrywka i sztuczna inteligencja. Jeśli coś poszłoby nie tak, to pół biedy – mówi Drenger. Jest jednak optymistą. – Wiadomości na antenie czytane przez sztuczną inteligencję to tylko kwestia czasu – zaznacza.

W DUECIE Z CZŁOWIEKIEM

Radio bigGPT z Mannheim (należy do grupy Audiotainment Südwest) wybrało inną drogę – program prowadzi syntetyczna prezenterka bigLayla i prezenter z krwi i kości Moritz. – bigLayla ma pogodny charakter. Jest zabawna, trochę niekonwencjonalna, szuka nowych rozwiązań, lubi piwo i gry wideo – tak Andy Abel opisuje wykreowaną prezenterkę, przypominającą z wyglądu Larę Croft. – W zależności od potrzeb i sytuacji piszemy dodatkowe prompty – wyjaśnia Abel, który w Audiotainment Südwest zarządza strategią cyfrową. bigLaylę można pytać o „miłość, seks i czułość” – obiecuje chat na stronie internetowej radia.

Stacja bigGPT powstała latem 2023 roku i wykorzystuje technologię o nazwie RadioGPT, za którą kryje się amerykańska firma Futuri Media. Nadaje przez 24 godziny na dobę i ma trafiać do słuchaczy w wieku 14–39 lat. Gra „utwory z top 40 – codziennie świeże i wygenerowane przez AI” – zapowiada syntetyczny głos z amerykańskim akcentem. W tym celu sztuczna inteligencja codziennie przeczesuje platformy typu YouTube, Spotify, Shazam czy TikTok i tworzy listę najczęściej słuchanych utworów. A te odtwarzane są w miksie muzycznym bigGPT.

Pogram stacji dzieli się na cztery kategorie – quiz, rozmowy ze słuchaczami, poezja i komedia. Słuchacze mogą zadawać bigLayli pytania przez stronę internetową, Instagram, TikTok albo WhatsApp. Ludzie pytają o związki, technologię, atrakcje w jakimś mieście, ale też i o sens życia. W lutym br. – tuż przed wyborami do niemieckiego parlamentu – do rozmowy z bigLaylą udało się namówić nawet kanclerza Olafa Scholza. Syntetyczna prezenterka zapytała go m.in. o ulubiony rodzaj muzyki i o to, z kim wszedłby w koalicję, gdyby „w równoległym uniwersum przewodził fikcyjnej partii Olaf & Przyjaciele”.

W quizie z kolei słuchacze próbują odgadnąć odpowiedź na pytanie postawione bigLayli: np. o ulubioną aktorkę, potajemne czynności w biurze czy reakcję na długo niewidzianego przyjaciela. Andy Abel lubi te interakcje AI z człowiekiem. – Słuchanie tylko sztucznej inteligencji jest bardzo nudne, ale kiedy wchodzi w interakcję z człowiekiem, zaczyna być ciekawie – mówi. Zanim wygenerowane treści trafią na antenę, są sprawdzane według zasady dwóch par oczu.

NIKT NIE PROTESTUJE

Absolut Radio AI i bigGPT to w Niemczech najbardziej zaawansowane projekty radiowe z wykorzystaniem sztucznej inteligencji. Ale niejedyne. Z AI eksperymentują też rozgłośnie publiczne i małe radia lokalne. Na przykład regionalna stacja publiczna SWR3 z południowych Niemiec sklonowała głos swojego popularnego prezentera Volkera Janitza i przez godzinę prowadziła przy jego użyciu audycję. Czytane przez niego wiadomości i monologi do złudzenia przypominały prawdziwego Volkera. – Dla słuchaczy i zespołu było to ciekawe doświadczenie – mówi Corinna Scheer z działu prasowego SWR. Na razie jednak stacja nie planuje kolejnych eksperymentów ani nie ma planów regularnego korzystania ze sztucznej inteligencji.

Z kolei w prywatnym lokalnym Hit Radiu N1 co sobota przez godzinę sztuczna inteligencja prezentuje listę przebojów. To najczęściej słuchane utwory ostatnich siedmiu dni, a listy bazują na lokalnych danych z iTunes, Shazam, Apple Music i Spotify.

Nikt w Niemczech – inaczej niż w Polsce – nie protestuje przeciwko AI „on air”. Przewodniczący Niemieckiego Związku Dziennikarzy (DJV) Mika Beuster tłumaczy to marginalnym znaczeniem stacji radiowych, które prowadzą eksperymenty ze sztuczną inteligencją. Nie oznacza to jednak, że wszystkim się to podoba. Krytycy wskazują na ryzyko związane z użyciem syntetycznych głosów i próby zastąpienia dziennikarzy radiowych.

Dlatego DJV opublikował kodeks postępowania dotyczący sztucznej inteligencji w dziennikarstwie. W dziewięciu punktach wskazuje m.in. na obowiązek monitorowania treści tworzonych przez AI, odpowiedzialność redakcji za generowane treści, odpowiednie oznaczanie wytworów sztucznej inteligencji, a także przestrzega przed pokusami zastępowania dziennikarzy. – Najbardziej obawiamy się, że ucierpi wiarygodność dziennikarska, jeśli użytkownicy i słuchacze będą mieli wrażenie, że w pracy nie ma już ludzi, tylko wszystko przebiega mniej lub bardziej automatycznie. W końcu jesteśmy wiarygodni dzięki ludziom, którzy ręczą swoim nazwiskiem i twarzą, że to, co relacjonują, jest autentyczne i zgodne z prawdą – mówi Mika Beuster. Problemu nie stanowią dla niego rozwiązania AI, które pozwalają zaoszczędzić czas w rutynowych zadaniach.

***

To tylko fragment tekstu Katarzyny Domagały-Pereiry. Pochodzi on z najnowszego numeru „Press”. Przeczytaj go w całości w magazynie.

„Press” do nabycia w dobrych salonach prasowych lub online (wydanie drukowane lub e-wydanie) na e-sklep.press.pl.

Czytaj też: Nowy "Press": Haszczyński, konsekwentna Zetka, wspomnienia o Tymie i Pytlakowskim

Katarzyna Domagała-Pereira