Największe podziały w społeczeństwie wywołuje stacja Republika. Analiza

Z analiz głównych programów informacyjnych czterech stacji telewizyjnych wynika, że najbardziej społeczeństwo polaryzuje Republika. Prawie trzykrotnie mocniej niż reszta stacji. Dotyczy to aż dwóch trzecich jej programów.

Ośrodek Badania Przekazów Medialnych Presskadra wykonał badania głównych wydań programów informacyjnych najważniejszych polskich telewizji w okresie pomiędzy 1 a 3 stycznia. Objęto nimi: "Wydarzenia" Polsatu, "Fakty" TVN, "Dzisiaj" Republiki oraz "19.30" TVP.

Najwięcej polaryzujących materiałów w Republice

Rafał Przech, doktorant na Katolickim Uniwersytecie w Lublinie i analityk prasy, prowadzący blog Presskadra.pl, tłumaczył, iż przez polaryzację rozumie się pogłębianie różnic i podziałów w społeczeństwie ze względu na poglądy i postawy. Wcześniej wysoką polaryzację potwierdziły badania przygotowane do pracy doktorskiej Katarzyny Kopeć-Ziemczyk, prowadzone w okresie kampanii samorządowej w 2018 roku.

Czytaj też: Rozmowa Stanowskiego z Walusiem ma ponad 630 tys. wyświetleń i ok. 740 skarg do KRRiT

W ramach badania pilotażowego Przech zastosował po raz pierwszy nową metodę analizy skali polaryzacji w przekazach medialnych. Zastosowano w niej testowe badania sondażowe ze studentami historii KUL. Każdy materiał dziennikarski został poddany analizie ilościowej i jakościowej. Badano poziomy polaryzacji w:

• temacie informacji;
• treści informacji redakcyjnej;
• treści wypowiedzi osób publicznych i innych osób spoza redakcji;
• wymowie emocjonalnej zdjęć i elementów audiowizualnych.

Zastosowano 5 stopni oceny: 1 – zdecydowanie niepolaryzujący; 2 – raczej niepolaryzujący; 3 – neutralny; 4 – raczej polaryzujący; 5 – zdecydowanie polaryzujący. Temu ostatniemu towarzyszą bardzo emocjonalne wypowiedzi i zachowania lub materiały dotyczą kontrowersyjnego albo nieprawidłowego zachowania osoby lub grupy.

Najwięcej polaryzujących materiałów przedstawiono w telewizji Republika (56 proc.), zaś najmniej (19 proc.) w dzienniku Polsatu. "Fakty" TVN miały 23 proc. materiałów dzielących, a "19.30" – 21 proc.

Elementy mogące pogłębiać podziały

Także relatywnie niewiele tematów polaryzujących miały dzienniki trzech głównych stacji: "Wydarzenia" (19 proc.), "19.30" (21 proc.) i "Fakty" (23 proc.). Wskaźnik ten w prawicowej Republice był prawie trzykrotnie wyższy – 56 proc. Materiały podsycające różnice i podziały w społeczeństwie stanowiły ponad połowę wszystkich w głównym dzienniku stacji Tomasza Sakiewicza. Także w przypadku treści redakcyjnych najbardziej polaryzacyjna była Republika – aż 67 proc. W Polsacie ten wskaźnik wynosił 10 proc., w TVN 20 proc., zaś w TVP 21 proc.

Czytaj też: Wyniki oglądalności programu publicystycznego "W kuluarach" TVN 24

"Skoro odsetek polaryzujących tematów wyniósł w programie »Dzisiaj« Republiki 52 proc., zaś odsetek materiałów zawierających polaryzujące treści redakcyjne aż 67 proc., można wnioskować, że dziennikarze tego programu wprowadzali elementy, mogące pogłębiać różnice i podziały w społeczeństwie nawet do materiałów dotyczących tematów neutralnych lub niepolaryzujących" – zaznacza autor. I dodaje, że to "wzbudza pytania i obawy o skutki tak natarczywego oddziaływania na odbiorców".

W przypadku polaryzacji wypowiedzi gości programu/ekspertów, osób spoza redakcji, znów zdecydowanie prowadzi stacja Sakiewicza (64 proc. materiałów) za TVP (33 proc.), TVN (31 proc.) i Polsatem (22 proc.).

W przypadku zdjęć i treści audiowizualnych prym w pogłębianiu różnic ponownie wiedzie stacja Rachonia, Klarenbacha, Ziemkiewicza, Holeckiej i Kłeczka (58 proc.). I znów pozostałe stacje są daleko w tyle – "19.30" – 18 proc., "Wydarzenia" – 19 proc., "Fakty" – 23 proc.

Nadmierne stosowanie polaryzacji

W podsumowaniu autor pisze o "tendencji do kreowania przekazu, który może pogłębiać różnice i podziały w społeczeństwie" w programie Republiki, na co szczególnie istotny wpływ miały treści redakcyjne. Dodaje, iż stacja ta "nadmiernie" stosuje polaryzację, w przeciwieństwie do reszty analizowanych.

Czytaj też: Diecezjalne Radio Victoria i Radio Warszawa korzystają z serwisów Republiki

Autor planuje cyklicznie – raz na pół roku – przeprowadzać tego typu badania na siedmiu losowo wybranych głównych wydaniach programów informacyjnych. Według raportu Reuters Institute z 2022 roku postrzeganie polaryzacji przez odbiorców mediów w Polsce miało najwyższy poziom na świecie (54 proc.). Kolejne miejsca w zastawieniu zajęły Hiszpania (49 proc.), Tajlandia (48 proc.) i Argentyna (47 proc.).

Najniższy poziom postrzegania polaryzacji na świecie odnotowano wówczas w Korei Południowej (15 proc.).

Prof. Piotr Oleś z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w wywiadzie ze stycznia 2024 roku twierdzi, że polaryzacja jest "działaniem przeciwko człowiekowi, bo w sumie niszczy w nas to, co jest najcenniejsze".

Czytaj też: Trójka w budowie. Po latach rozczarowania stacją powrót do radia bywa trudny

(KB, 20.01.2025)