„Ślad. Nieznane oblicze walki z terroryzmem”

Lena Sundström
Wydawnictwo Czarna Owca
Warszawa 2015

Troje dziennikarzy szwedzkiej telewizji pracuje nad tematem w sprawie deportacji Egipcjan do ich ojczyzny rządzonej przez reżim Mubaraka. Trafiają na ślady tajemniczego samolotu, który pojawia się w różnych częściach świata – a tam, gdzie ląduje, dochodzi do tajemniczych zniknięć osób pochodzenia arabskiego. Dziennikarze dopiero po dwóch latach od porwania Egipcjan, zaintrygowani powtarzającymi się informacjami o tym zdarzeniu, zaczynają śledztwo – bez żadnych dowodów, nie mając świadków, jedynie przesłanki. Dzień po dniu ustalają fakty, znajdują informatorów, pomocne źródła; robią żmudny i piekielnie dokładny research. Ta książka jest z jednej strony wręcz warsztatowym podręcznikiem dziennikarstwa śledczego: jakiej wiedzy, dokładności i samozaparcia ono wymaga – a z drugiej jest to wciągająca niczym najlepszy kryminał opowieść będąca materiałem na film. Autorka nie tylko dokładnie opisała śledztwo dziennikarskie najwyższych lotów, ale też sama ma dobry reporterski warsztat, dzięki któremu powstała wciągająca lektura. „Ślad” powinien być obowiązkową pozycją w kanonie lektur na studiach dziennikarskich. Bo wyniki pracy szwedzkich dziennikarzy miały międzynarodowy skutek: to oni ujawnili tajny, zakrojony na szeroką skalę program CIA, którego celem były porwania obcokrajowców posądzanych o terroryzm – bez mocnych dowodów ich winy – skutkiem czego uprowadzano osoby niewinne, skazując je na więzienie. Dziennikarze udokumentowali jeden z największych skandali politycznych w Szwecji: że rząd tego państwa zgodził się na deportacje Egipcjan, wiedząc, że w swoim kraju będą torturowani – a byli. Dziennikarze obnażyli też hipokryzję „szwedzkiego państwa prawa”: chroni ono przedstawicieli prawa niezależnie od tego, jak bardzo sami je złamią. Dzięki materiałowi w szwedzkiej telewizji także dziennikarze w USA i Wielkiej Brytanii zaczęli ujawniać podobne przewinienia CIA w innych krajach, w tym polskie więzienia CIA.

RG