Outsourcing mózgu w outdoorze

Ale co, ale gdzie tym razem? Ano w Warszawie, jakżeby inaczej, na rogu Kasprzaka i Bema. Sekwencja wydarzeń przedstawia się mniej więcej tak. W połowie lat 70. na ścianie szczytowej zabytkowej kamienicy przy Bema 81 powstaje mural reklamujący Powszechną Kasę Oszczędności, czyli swojskie PKO. Warto zaznaczyć, że po tę formę komunikacji sięga się wówczas w Warszawie dość chętnie – szczególnie na Pradze i Woli. Od jakichś dwu lat mural jest przysłonięty zieloną siatką, budzącą pewne nadzieje na renowację. Pod koniec maja 2013 r. obraz zostaje zamalowany. Po chwili pojawia się nowy, promujący... murale jako element oferty outdoorowej pewnej agencji reklamowej.

 

O muralu przy Bema, skatalogowanym pod numerem 11, pisze Muzeum Sztuki Nowoczesnej w wydawnictwie towarzyszącym wystawie „Warszawa w Budowie 4 – Miasto na Sprzedaż”. PKO, Bema 81. Mural Powszechnej Kasy Oszczędności widoczny od ul. Kasprzaka i z wysokości  pobliskich torów kolejowych. Jego grafika i slogan są dziś trudne do  rozszyfrowania, tym bardziej, że ściana od kilku lat powleczona jest zieloną siatką  zabezpieczającą odpadający tynk.  

Do dziś przetrwało wiele murali na drugim brzegu, gorszy los spotkał realizacje wolskie – w tym tę przy Bema. O ile zawsze trudno pogodzić się z odchodzeniem w przeszłość muralowych świadków historii wskutek rozpadu materii, przekształceń własnościowych, to dewastacja popełniona rękami firmy reklamowej, która w swej outdoorowej ofercie promuje formę muralu – przeraża, zakrawając na ponury żart historii.

 

 

Firma, która uczestniczyła w barbarzyństwie, podobno zdawała sobie sprawę, że zamalowanie muralu może być przyczyną kryzysu. Wiedzieli zatem, że kruchy lód i że źle się bawią. Czyli: nieważne, jak o nas mówią, byleby mówili. Niech mówią? No to powiedzmy pełnym głosem.

Niszczenie jakichkolwiek form artystycznej ekspresji wiąże się zawsze z ryzykiem zarzutu barbarzyństwa. To działanie, które natychmiast przywołuje najgorsze skojarzenia: palenie książek, niszczenie „niesłusznych ideowo” wytworów artystycznych, wyburzanie niepasujących do nowych czasów kwartałów miast. To wszystko już było, a brak zrozumienia i szacunku wobec własnej dziedziny działań zakrawa na amnezję kulturową. Trudno zgadnąć, czy bracia outdoorowcy liczyli się z takim zagrożeniem, czy też działali w cudownej aurze ochronnej głupoty. Reklamowanie swych usług niszczeniem form o zbliżonym charakterze trudno nazwać inaczej niż brakiem wyobraźni – to w wersji light, a outsourcingiem mózgu w wariancie full flavour.

 

Mural jako kanał komunikacji społecznej, w której skład wchodzi przecież i reklama zewnętrzna, ma wspaniałą tradycję – przede wszystkim w USA i na Wyspach. Mural to jednak coś więcej niż „to, co malowane na murze”. Sposób i okoliczności, w jakich peerelowscy decydenci (czy to w ówczesnym świecie polityki, czy to ściśle powiązanej z nią gospodarki) sięgali po tę formę wyrazu w specyficznych warunkach centralizmu demokratycznego i nie mniej centralnego planowania gospodarczego –  to zagadnienia po prostu ciekawe. Wydawałyby się interesujące poznawczo dla kogoś, komu bliska jest teoria i praktyka komunikacji społecznej. Mogłyby być przedmiotem ciekawej refleksji badawczej, naukowej. Pewnie już nie będą.  

 

Świeżutki, całkiem niebrzydki, z ładnym liternictwem (lata 60!!!) mural autoteliczny wyrychtowano nam na Bema. Jednak dobry wygląd to kiepski argument na zamknięcie dyskusji. Jest jeszcze responsible thinking, do którego autorów głupiego zniszczenia wypada bez większych nadziei zachęcić. A Skoro o Bemie, patronie tej nieszczęśliwej, zdegradowanej arterii wolskiej.... Nie, bez przesady – Norwida daruję, ale trawestacją Piłsudskiego bezlitośnie zajadę: kto nie szanuje swej przeszłości, nie zasługuje na szacunek teraźniejszości i nie ma prawa do nowego biznesu.